جراحی چاقی، اگرچه روشی موثر برای کاهش وزن است، اما مانند هر عمل جراحی دیگری با عوارض و خطراتی همراه است. در این مقاله از رشت گشت به بررسی عوارض انواع مختلف جراحی چاقی خواهیم پرداخت و به شما کمک می‌کنیم تا با آگاهی کامل تصمیم‌گیری کنید.
جراحی چاقی، که به عنوان جراحی باریاتریک نیز شناخته می‌شود، یک روش موثر برای کاهش وزن قابل توجه و مدیریت شرایط سلامتی مرتبط با چاقی است. اما، مانند هر عمل جراحی دیگری، عوارض جانبی و خطرات احتمالی وجود دارد. مهم است که قبل از انجام جراحی، از تمام نتایج احتمالی آگاه باشید. افرادی که تحت عمل جراحی چاقی قرار می‌گیرند، معمولاً علائمی مانند موارد زیر را گزارش می‌دهند:
• تهوع
• استفراغ
• یبوست
• اسهال
• کمبودهای تغذیه‌ای
• هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
• رفلاکس اسید
• سنگ کیسه صفرا
• شلی یا افتادگی پوست
اگرچه نادر است، اما عوارض جراحی عبارتند از:
• واکنش به بیهوشی
• خونریزی شدید
• عفونت
• لخته شدن خون
عوارض جانبی دقیق و خطرات بستگی به نوع جراحی چاقی دارد.
عوارض جانبی بر اساس نوع جراحی چاقی
عوارض جانبی اسلیو معده
اسلیو معده، همچنین به عنوان گاسترکتومی آستین عمودی شناخته می‌شود، شامل برداشتن بخش قابل توجهی از معده است. این عمل باعث ایجاد یک ساختار باریک شبیه آستین می‌شود که محدودیت در مصرف غذا را به همراه دارد. عوارض جانبی شایع عبارتند از:
• دیس‌پپسی (سوء هاضمه)
• اتساع شکم (ورم یا نفخ)
• رفلاکس معده به مری (GERD)
• درد شکمی
• تهوع
• استفراغ
• یبوست
• اسهال
در موارد نادر، جراحی اسلیو معده می‌تواند باعث موارد زیر شود:
• هیپوگلیسمی (قند خون پایین)
• فتق
• تنگی (تنگ شدن معده)
• انسداد دستگاه گوارش
عوارض جانبی بای‌پس معده
بای‌پس معده، همچنین به عنوان بای‌پس روده‌ای-معده Roux-en-Y شناخته می‌شود، شامل ایجاد یک کیسه کوچک معده و اتصال مستقیم آن به روده کوچک است و بخش قابل توجهی از معده و دستگاه گوارش را دور می‌زند.
سندرم دامپینگ پس از بای‌پس معده نسبت به سایر انواع جراحی‌های چاقی شایع‌تر است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که غذا خیلی سریع از معده به روده کوچک حرکت می‌کند.
سندرم دامپینگ اولیه، که ظرف 30 دقیقه پس از غذا خوردن رخ می‌دهد، می‌تواند باعث موارد زیر شود:
• نفخ
• گرفتگی
• تهوع
• استفراغ
• اسهال
• گرگرفتگی
• سرگیجه
• تپش قلب
• غش
سندرم دامپینگ دیررس، که 1 تا 3 ساعت پس از غذا خوردن رخ می‌دهد، می‌تواند باعث موارد زیر شود:
• عرق کردن
• گرگرفتگی
• سرگیجه
• ضعف
• خستگی
• لرزش
• تپش قلب
• غش
اگر سندرم دامپینگ درمان نشود، ممکن است منجر به سوء تغذیه شود.
سایر عوارض شایع عبارتند از:
• تنگی که می‌تواند باعث دیسفاژی (مشکل در بلع) و عدم تحمل غذاهای جامد شود.
• زخم‌های حاشیه‌ای که می‌تواند باعث درد بالای شکم شود.
• سنگ کیسه صفرا (کلسیتوز کولسیستیک)، که اغلب بدون علامت است.
• انسداد روده کوچک (SBO)، که می‌تواند باعث گرفتگی شکم و استفراغ شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که افرادی که تحت عمل بای‌پس معده قرار گرفته‌اند، در مقایسه با سایر انواع جراحی‌های چاقی، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلال مصرف الکل هستند. در موارد نادر، جراحی بای‌پس معده می‌تواند باعث موارد زیر شود:
• نشت در محل اتصال
• زخم دوازدهه
• فیستول گاستروگاستریک
عوارض جانبی باندینگ معده
این روش شامل قرار دادن یک باند قابل تنظیم در اطراف قسمت بالای معده است که یک کیسه کوچکتر ایجاد می‌کند و محدودیت در مصرف غذا را به همراه دارد.
برای بسیاری از افراد، این منجر به عدم تحمل غذا می‌شود. علائم ممکن است در صورتی ایجاد شوند که غذای بلع شده خیلی بزرگ باشد تا از دهانه جدید و باریک به قسمت پایین معده عبور کند یا اگر باند خیلی سفت باشد. عدم تحمل غذا می‌تواند باعث موارد زیر شود:
• دیسفاژی (مشکل در بلع)
• تهوع
• استفراغ
• سوزش سر دل
• نفخ
• درد شکمی
• رفلاکس معده به مری (GERD)
اگر عدم تحمل غذا درمان نشود، ممکن است منجر به سوء تغذیه شود.
سایر عوارض شایع عبارتند از:
• لغزش باند، که زمانی رخ می‌دهد که باند از محل اصلی خود حرکت می‌کند و اغلب منجر به رفلاکس می‌شود.
• انسداد خروجی، که زمانی رخ می‌دهد که غذا بین کیسه و معده پایینی گیر می‌کند و از غذا خوردن جلوگیری می‌کند.
• اتساع مری یا کیسه، که می‌تواند در نتیجه انسداد ایجاد شود و باعث تهوع، رفلاکس و استفراغ شود.
در موارد نادر، جراحی باندینگ معده می‌تواند باعث موارد زیر شود:
• سوراخ شدن روده
• عفونت پورت
• عدم تحمل باند
• فرسایش باند
عوارض جانبی بای‌پس روده‌ای-معده (BPD-DS)
بای‌پس روده‌ای-معده، همچنین به عنوان "جراحی ترکیبی" شناخته می‌شود، شامل برداشتن بخش بزرگی از معده و تغییر مسیر روده‌ها برای کاهش قابل توجه جذب مواد مغذی است. عوارض جانبی شایع عبارتند از:
• اسهال
• رفلاکس
• نفخ
• افزایش گاز روده
BPD-DS اغلب با کمبودهای زیر مرتبط است:
• ویتامین A (رتینول)
• ویتامین E (توکوفرول)
• روی
• آهن
• کلسیم
• ویتامین B1 (تیامین)
• ویتامین B12 (کوبالامین)
• ویتامین B9 (فولات)
اگر درمان نشود، کمبودهای مداوم ممکن است منجر به سوء تغذیه شود.
سایر عوارض شایع عبارتند از:
• کم‌خونی
• پوکی استخوان
• سنگ کیسه صفرا
در موارد نادر، BPD-DS می‌تواند باعث موارد زیر شود:
• انسداد روده
• فتق
• نشت در محل اتصال
راههایی برای پیشگیری از عوارض جراحی چاقی
راهکارهایی برای پیشگیری و کاهش عوارض جراحی چاقی وجود دارد. برخی از اقدامات موثر برای جلوگیری از عوارض جانبی عبارتند از:
1. رعایت رژیم غذایی مناسب و برنامه تغذیه‌ای منظم
پس از جراحی، داشتن رژیم غذایی سرشار از پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری است. مصرف مواد غذایی با کیفیت بالا و دوری از غذاهای چرب و قندی به کاهش عوارض گوارشی کمک می‌کند.
توصیه می‌شود برنامه غذایی خود را به‌تدریج از مایعات به غذاهای نرم و سپس به غذاهای معمولی تغییر دهید و از خوردن وعده‌های سنگین خودداری کنید.
2. مصرف مکمل‌های ضروری
پس از جراحی، مصرف برخی مکمل‌ها مانند ویتامین B12، آهن، کلسیم و ویتامین D به‌طور منظم توصیه می‌شود. این مکمل‌ها می‌توانند از کمبود مواد مغذی و عوارض ناشی از آن جلوگیری کنند. مشورت با پزشک و انجام آزمایش‌های دوره‌ای برای بررسی سطح ویتامین‌ها و مواد معدنی بسیار مهم است.
3. پیگیری و مراقبت‌های منظم پزشکی
ملاقات‌های منظم با پزشک و تیم جراحی می‌تواند به تشخیص و کنترل زودهنگام عوارض احتمالی کمک کند. این پیگیری‌ها برای اصلاح و بهبود هرگونه مشکل از جمله عوارض گوارشی و کمبود مواد مغذی ضروری است.
4. ورزش و فعالیت بدنی مناسب
ورزش‌های سبک و منظم می‌تواند از کاهش حجم عضلات جلوگیری کرده و بهبود سلامت عمومی و روانی را تسهیل کند. فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی، یوگا و تمرینات قدرتی ساده در ماه‌های اول و سپس افزایش تدریجی شدت ورزش‌ها توصیه می‌شود.
5. مدیریت استرس و حمایت روان‌شناختی
جراحی چاقی تغییرات زیادی در بدن و سبک زندگی ایجاد می‌کند که ممکن است به استرس و اضطراب منجر شود. کمک گرفتن از مشاور یا روان‌شناس می‌تواند به مقابله با این تغییرات و تقویت اعتماد به نفس کمک کند.
6. ترک مصرف سیگار و الکل
مصرف سیگار و الکل می‌تواند خطر بروز عوارض پس از جراحی را افزایش دهد، بنابراین توصیه می‌شود که بیمار این عادت‌ها را ترک کند.
7. افزایش آگاهی درباره عوارض احتمالی و روش‌های مدیریت آنها
آگاهی از عوارض جانبی ممکن و روش‌های مقابله با آنها می‌تواند به بیمار کمک کند تا اقدامات پیشگیرانه را به‌موقع انجام دهد و در صورت بروز عوارض به سرعت با تیم پزشکی مشورت کند.
اجرای این راهکارها می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش خطرات ناشی از جراحی چاقی کمک کند.
سوالات متداول درباره عوارض انواع مختلف جراحی چاقی
1. آیا جراحی چاقی باعث ریزش مو می‌شود؟
بله، ریزش مو یکی از عوارض جانبی معمول جراحی‌های چاقی است که اغلب به دلیل کاهش مواد مغذی و استرس جسمی ناشی از کاهش وزن رخ می‌دهد. مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی و پروتئین کافی به کاهش این عارضه کمک می‌کند.
2. آیا خطر بازگشت وزن بعد از جراحی وجود دارد؟
بله، احتمال بازگشت وزن وجود دارد. عوامل مانند تغییرات سبک زندگی، عدم رعایت رژیم غذایی و فعالیت بدنی ناکافی می‌توانند به بازگشت وزن منجر شوند.
3. آیا جراحی چاقی بر بارداری تأثیر می‌گذارد؟
پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند بعد از جراحی چاقی حداقل ۱۲ تا ۱۸ ماه برای بارداری صبر کنید، زیرا در این مدت بدن با تغییرات و کاهش وزن سازگار می‌شود.
4. آیا بعد از جراحی چاقی نیاز به مصرف مکمل‌های غذایی وجود دارد؟
بله، معمولاً بیمار نیاز به مصرف مکمل‌های غذایی مانند ویتامین B12، آهن، کلسیم و ویتامین D دارد تا از کمبود مواد مغذی جلوگیری شود.
نتیجه گیری
یک مطالعه در سال 2017 داده‌های مربوط به 1709 نفری که بین نوامبر 2007 و فوریه 2015 در یک مرکز چاقی تحت عمل جراحی چاقی قرار گرفته بودند را تجزیه و تحلیل کرد. تقریباً 20 درصد از افراد دچار عارضه کوتاه‌مدت یا بلندمدت شدند.
اگرچه برخی از عوارض جانبی در هفته‌های پس از جراحی بهبود می‌یابند یا برطرف می‌شوند، اما برخی از عوارض ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها ادامه داشته باشند. در برخی موارد، ممکن است عوارض تا چند سال بعد ظاهر نشوند.
یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند گزینه‌های جراحی چاقی را با شما در میان گذاشته و مناسب‌ترین روش برای شرایط شما را توصیه کند.
