ویروس هرپس سیمپلکس یک خانواده بزرگ از ویروس ها است که شناخته ترین آن ها عامل بروز بیماری تبخال لب ، تبخال تناسلی ، زونا و آبله مرغان میشود. ویروس هرپس بعد از ورود به بدن فرد تا آخر عمر در بدن باقی می ماند ولی معمولا حالت نهفته دارد مگر این که عواملی باعث عود آن شود.
ویروس هرپس سیمپلکس (به انگلیسی : virus Herpes simplex) به اختصار HSV ، خانواده ای بزرگ از ویروس ها است که باعث بروز ضایعات پوستی تکرار شونده ، می شود.
این ویروس بعد از ورود به بدن میزبان ، برای همیشه در بدن باقی می ماند ولی معمولا غیر فعال است و مشکل خاصی ایجاد نمی کند به جز تعدادی از آن ها که میتوانند در شرایط خاص منجر به بروز مشکل شوند. احتمال ابتلا به ویروس هرپس از بدو تولد و تا آخر عمر صرف نظر از طبقه اجتماعی برای همه افراد وجود دارد.
ویروس هرپس سیمپلکس چیست؟
ویروس های این خانواده بسیار گسترده هستند ، شایع ترین آن ها هرپس تیپ 1 و 2 ، وایسلا – زوستر ، سایتومگالو ویروس ، اپشتین – بار ویروس هستند که باعث بروز بیماری های مختلف از جملع تبخال و آبله مرغان می شوند.
ویروس هرپس اغلب کم خطر است ولی افرادی که دچار نقص سیستم ایمنی هستند در مقابل این ویروس آسیب پذیر می شوند.
این ویروس بعد از ورود به بدن تا مدت ها به صورت نهفته باقی می ماند و تحت تاثیر محرک های مختلفی عود کرده و منجر به بروز ضایعات پوستی می شود.
نام ویروس از همین ویژگی اش گرفته شده است. Herpein در زبان یونانی به معنی خزیدن است و به خزیدن ویروس به داخل سلول ها و ایجاد ضایعه پوستی اشاره دارد که در هرپس تیپ 1 و 2 و واریسلا - زوستر دیده می شود.
بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی 67 درصد مردم دنیا به ویروس هرپس 1 و 11 درصد مردم دنیا به ویروس هرپس 2 آلوده هستند.
تفاوت تبخال دهانی و تبخال تناسلی
ویروس هرپس سیمپلکس به دو نوع هرپس دهانی یا HSV-1 و هرپس تناسلی یا HSV-2 تقسیم می شود.
هرپس نوع 1 باعث بروز ضایعات پوستی در ناحیه لب یا تبخال لب می شود که گاهی منجر به بروز ضایعات تناسلی هم خواهد شد.
هرپس نوع 2 باعث بروز ضایعات پوستی یا تبخال در اطراف آلت تناسلی و مقعد می شود. با وجودی که ضایعات پوستی ناشی از این نوع ویروس می تواند در نقاط مختلف بدن بروز کند ولی به دلیل این که تجمع عمده آن در نیم تنه پایینی است به نام هرپس تناسلی یا تبخال تناسلی شناخته می شود.
دوره کمون ویروس یعنی فاصله زمانی بین ورود ویروس به بدن و بروز علایم بین 2 – 12 روز است که برای هرپس تناسلی و هرپس دهانی یکسان است.
راههای انتقال هرپس سیمپلکس
در صورتی که ویروس هرپس وارد بدن فردی شود تا پایان عمر در بدن باقی می ماند البته ممکن است بدون علایم باشد و شما فقط در صورت بروز علایم پوستی متوجه نوع ویروس هرپس خواهید شد.
عمده ترین راه انتقال ویروس زمانی است که ضایعات پوستی ایجاد شده باشند و احتمال انتقال ویروس زمانی که هیچ ضایعه پوستی وجود ندارد بسیار کم است.
ویروس هرپس 1 : معمولا دهان و بافت اطراف دهان را آلوده می کند و از طریق تماس دهانی منتقل می شود. مثلا در صورت تماس با زخم ، بزاق یا سطوح داخل و اطراف دهان .
ویروس هرپس 2 : معمولا از راه جنسی منتقل می شود. در صورتی که با ضایعات تماس مستقیم داشته باشید.
انتقال ویروس به چشم : ویروس هرپس میتواند چشم را آلوده کند که باعث بروز بیماری کراتیت هرپسی خواهد شد ، این بیماری با علایمی از جمله درد چشم ، ترشحات چشم و احساس وجود جسم خارچی در چشم همراه است.
انتقال از مادر باردار : احتمال ابتلا به ویروس هرپس تناسلی در زنان بیشتر از مردان است . در صورتی ویروس تناسلی نهفته در بدن مادر باردار هنگام زایمان عود کند و روی پوست اطراف آلت تناسلی دچار تبخال شود می تواند ویروس را به نوزاد منتقل کرده و مشکلات جدی برای نوزاد که سیستم ایمنی ضعیفی دارد ایجاد کند.
روش های پیشگیری از ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس
ویروس هرپس یا تبخال از طریق برخورد مستقیم یا غیر مستقیم با ضایعات پوستی ایجاد شده و مایع درون آن ها که حاوی ویروس است منتقل می شود.
برای پیشگیری از انتقال هنگامی که ضایعات پوستی بروز کرده است باید نکات زیر را رعایت کنید :
از تماس فیزیکی مستقیم اجتناب کنید.
از مصرف اشتراکی لوازم شخصی فرد مبتلا مثل لیوان ، حوله ، قاشق و چنگال و سایر ظروف ، لباس ها ، لوازم آرایشی و بالم لب اجتناب کنید.
از داشتن رابطه دهانی ، بوسیدن و سایر فعالیت های جنسی اجتناب کنید.
دستان خود را مرتب بشویید.
برای استفاده پماد درمانی روی ضایعات از گوش پاک کن استفاده کنید.
در صورتی که مبتلا به هرپس نوع 2 یا هرپس تناسلی هستید ، هنگام بروز ضایعات باید از هر گونه رابطه جنسی اجتناب کنید و بعد از بهبود ضایعات حتما با کاندوم رابطه داشته باشید. حتی در صورت استفاده از کاندوم احتمال انتقال ویروس از طریق تماس با پوست اطراف آلت تناسلی وجود دارد.
زنان باردار باید از داروهای خاص استفاده کنند تا بیماری به جنین منتقل نشود.
علایم هرپس سیمپلکس
- تبخال در ناحیه لب ، داخل دهان یا ناحیه تناسلی
- ادرار دردناک
- خارش
- تب
- تورم غدد لنفاوی
- سردرد
- خستگی
- بی اشتهایی
عوامل ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس
این ویروس در هر سنی میتواند افراد را مبتلا کند و تنها عامل موثر در ابتلا ، این است که در معرض ویروس قرار گرفته باشید به خصوص افرادی که روابط جنسی پرخطر و بدون کاندوم دارند بیشتر به این ویروس مبتلا میشوند. سایرعواملی که احتمال ابتلا به هرپس را افزایش میدهند عبارتند از :
- داشتن شریک جنسی متعدد
- داشتن رابطه جنسی در سن کم
- جنسیت زن
- ابتلا به سایر بیماری های مقاربتی
- سیستم ایمنی ضعیف
روش تشخیص ویروس هرپس سیمپلکس
در صورتی که احتمال می دهید به هرپس مبتلا شده اید اگر خیلی زود اقدام کنید و در دوره کمون ویروس قرار داشته باشید ، نتایج آزمایش ها منفی خواهد شد چون بدن شما حتی هنوز فرصت تولید آنتی بادی علیه ویروس را پیدا نکرده است بنابراین تست آنتی بادی شما به احتمال زیاد منفی خواهد شد.
پزشک متخصص با توجه به این که بیماری در مرحله عود یا نهفتگی باشد می تواند از 4 آزمایش برای تشخیص ویروس هرپس استفاده کند.
در صورتی که بیماری عود کرده باشد و ضایعات مشخص باشد پزشک با نمونه گیری و کشت ویروس یا با استفاده از تست تشخیص آنتی ژن ویروس بیماری را تشخیص میدهد.
در صورتی که علایم بالینی نداشته باشید پزشک می تواند از تست انتی بادی برای تشخیص استفاده کند و متوجه شود که بدن شما آنتی بادی ای برای مقابله با این ویروس تولید کرده است یا خیر.
روش دیگر استفاده از تست PCR است که با نمونه گیری از خون یا ضایعات پوستی انجام میشود و وجود ژنوم ویروس را در آن بررسی می کنند.
خطر ویروس هرپس سیمپلکس برای زنان
بر اساس تحقیقات انجام شده ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2 احتمال سرطان گردن رحم را افزایش میدهد. بنابراین زنان باید در این زمینه مراقبت های بیشتری داشته باشند و در صورت ابتلا به این ویروس حتما معاینات دوره ای برای تشخیص سرطان گردن دهانه رحم را انجام دهند.
زنانی که شرکای جنسی متعدد دارند هم حتی اگر علایم پوستی نداشته باشند باید حتما این معاینات دوره ای را انجام دهند.
راههای درمان هرپس سیمپلکس
در حال حاضر درمن قطعی برای ویروس هرپس وجود ندارد و صرفا از داروهای خوراکی ضد ویروس مانند آسیکلوویر برای پیشگیری از تکثیر ویروس و از پمادهای موضعی برای بهبود ضایعات پوستی استفاده می شود.
برای این که دوره عود بیماری را کاهش دهید باید مصرف دارو را هر چه سریعتر و در 24 ساعت اولیه بروز علایم شروع کنید.
مصرف داروهای ضد ویروس میتواند دوره عود بیماری را 1 – 2 روز کاهش بدهد.
در صورتی که دوره های عود بیماری کمتر از 6 بار در سال باشد احتمالا مصرف دارو فقط برای زمان عود برایتان تجویز می شود ولی اگر بیشتر باشد به احتمال زیاد باید مصرف دارو را به مدت 6 ماه تا 1 سال ادامه دهید.
