به بیماری شریان کاروتید، تنگی شریان کاروتید نیز گفته می شود، این اصطلاح به باریک شدن شریان های کاروتید اشاره دارد. این باریک شدن معمولاً به دلیل تجمع مواد چرب و رسوبات کلسترول به نام پلاک ایجاد می شود. هنگامی که شریان های کاروتید مسدود می شوند، در معرض خطر سکته مغزی قرار می گیرید.
بیماری شریان کاروتید زمانی اتفاق می‌افتد که رسوبات چربی (پلاک‌ها) رگ‌های خونی را که خون را به مغز و سر شما می‌رسانند (شریان‌های کاروتید) مسدود می‌کنند. انسداد خطر سکته مغزی را افزایش می دهد، یک اورژانس پزشکی که زمانی رخ می دهد که خون رسانی به مغز قطع شود یا به طور جدی کاهش یابد.
سکته مغزی شما را از اکسیژن محروم می کند. در عرض چند دقیقه، سلول های مغز شروع به مردن می کنند. سکته مغزی شایع ترین علت مرگ و علت اصلی ناتوانی دائمی است.
بیماری شریان کاروتید به کندی ایجاد می شود. ممکن است یک سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) اولین نشانه ابتلا به بیماری شریان کاروتید باشد.
درمان بیماری شریان کاروتید معمولاً شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، داروها و گاهی اوقات جراحی است.
علائم بیماری شریان کاروتید
در مراحل اولیه، بیماری شریان کاروتید اغلب هیچ علامت یا علائمی ایجاد نمی کند. این وضعیت ممکن است تا زمانی که به اندازه کافی جدی نباشد که مغز شما را از خون محروم کند و باعث سکته مغزی یا TIA شود، مورد توجه قرار نگیرد.
علائم و نشانه های سکته مغزی یا TIA عبارتند از:
♦ بی حسی یا ضعف ناگهانی در صورت یا اندام ها، اغلب فقط در یک طرف بدن
♦ مشکل ناگهانی در صحبت کردن و درک
♦ مشکل ناگهانی در دید در یک یا هر دو چشم
♦ سرگیجه ناگهانی یا از دست دادن تعادل
♦ سردرد ناگهانی و شدید بدون علت شناخته شده
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر علائم یا نشانه های سکته مغزی را تجربه کردید، به دنبال مراقبت های اورژانسی باشید. حتی اگر مدت کوتاهی طول بکشد و پس از آن احساس طبیعی می کنید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. ممکن است TIA را تجربه کرده باشید، نشانه مهمی که نشان می دهد در معرض خطر سکته کامل هستید.
اگر عوامل خطر بیماری شریان کاروتید را دارید با پزشک خود صحبت کنید. حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشید، پزشک ممکن است مدیریت تهاجمی عوامل خطر را برای محافظت از شما در برابر سکته توصیه کند. مراجعه زودهنگام به پزشک احتمال تشخیص و درمان بیماری شریان کاروتید را قبل از وقوع سکته مغزی ناتوان کننده افزایش می دهد.
علل بیماری شریان کاروتید
بیماری شریان کاروتید به دلیل تجمع پلاک ها در رگ ها ایجاد می شود که خون را به مغز شما می رساند. پلاک ها توده هایی از کلسترول، کلسیم، بافت فیبری و سایر بقایای سلولی هستند که در محل آسیب میکروسکوپی داخل شریان جمع می شوند. این فرآیند آترواسکلروز نامیده می شود.
شریان های کاروتید که با پلاک ها مسدود شده اند سفت و باریک هستند. گرفتگی عروق کاروتید در رساندن اکسیژن و مواد مغذی به ساختارهای حیاتی مغز که مسئول عملکرد روزانه شما هستند، مشکل دارند.
عوامل خطر بیماری شریان کاروتید
عواملی که خطر ابتلا به بیماری شریان کاروتید را افزایش می دهند عبارتند از:
• فشار خون بالا: فشار بیش از حد بر دیواره شریان ها می تواند آنها را ضعیف کرده و در برابر آسیب، آسیب پذیرتر کند.
• مصرف تنباکو: نیکوتین می تواند پوشش داخلی رگ های شما را تحریک کند. سیگار کشیدن ضربان قلب و فشار خون شما را نیز افزایش می دهد.
• دیابت: دیابت توانایی شما برای پردازش موثر چربی ها را کاهش می دهد و شما را در معرض خطر بیشتر فشار خون بالا و تصلب شرایین قرار می دهد.
• سطح چربی خون بالا: سطوح بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم و سطوح بالای تری گلیسیرید، چربی خون، تجمع پلاک ها را باعث می شوند.
• سابقه خانوادگی: اگر یکی از بستگان مبتلا به تصلب شرایین یا بیماری عروق کرونر باشد، خطر ابتلا به بیماری شریان کاروتید بیشتر است.
• سن: شریان ها با افزایش سن کمتر انعطاف پذیر می شوند و بیشتر مستعد آسیب می شوند.
• چاقی: اضافه وزن احتمال ابتلا به فشار خون بالا، تصلب شرایین و دیابت را افزایش می دهد.
• آپنه خواب: توقف تنفس در شب ممکن است خطر سکته را افزایش دهد.
• عدم ورزش: این به شرایطی کمک می کند که به شریان های شما آسیب می رساند، از جمله فشار خون بالا، دیابت و چاقی.
جلوگیری از بیماری شریان کاروتید
برای جلوگیری یا کند کردن پیشرفت بیماری شریان کاروتید، این توصیه ها را در نظر بگیرید:
• سیگار نکشید. در عرض چند سال پس از ترک سیگار، خطر سکته مغزی در یک سیگاری سابق مشابه افراد غیرسیگاری است.
• وزن سالم را حفظ کنید. اضافه وزن به عوامل خطر دیگری مانند فشار خون بالا، بیماری های قلبی عروقی، دیابت و آپنه خواب کمک می کند.
• کلسترول و چربی را محدود کنید. کاهش مصرف چربی های اشباع شده، تجمع پلاک ها را در شریان های شما را کاهش می دهد.
• انواع میوه ها و سبزیجات بخورید. آنها حاوی مواد مغذی مانند پتاسیم، فولات و آنتی اکسیدان هستند که ممکن است در برابر TIA یا سکته مغزی محافظت کنند.
• نمک را محدود کنید. نمک اضافی (سدیم) ممکن است فشار خون را در افرادی که به سدیم حساس هستند افزایش دهد. کارشناسان توصیه می کنند که بزرگسالان سالم کمتر از 1500 میلی گرم سدیم در روز مصرف کنند.
• به طور منظم تمرین کن. ورزش می تواند فشار خون شما را کاهش دهد، سطح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) - کلسترول "خوب" را افزایش دهد و سلامت کلی رگ های خونی و قلب شما را بهبود بخشد. همچنین به کاهش وزن، کنترل دیابت و کاهش استرس کمک می کند.
• الکل را محدود کنید.
• شرایط مزمن را کنترل کنید. مدیریت شرایطی مانند دیابت و فشار خون بالا به محافظت از شریان ها کمک می کند.
تشخیص بیماری سرخرگ کاروتید
پزشک شما احتمالاً با یک تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی شروع می کند. این معاینه به طور کلی شامل گوش دادن به صدای خروشان (بروت) روی شریان کاروتید در گردن است، صدایی که مشخصه یک شریان باریک است. سپس پزشک ممکن است توانایی های جسمی و ذهنی شما مانند قدرت، حافظه و گفتار را آزمایش کند.
پس از آن، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
• سونوگرافی، برای ارزیابی جریان خون و فشار در شریان های کاروتید.
• CT یا MRI، برای جستجوی شواهدی از سکته مغزی یا سایر ناهنجاری ها.
• سی تی آنژیوگرافی یا آنژیوگرافی MR که تصاویر بیشتری از جریان خون در شریان های کاروتید ارائه می دهد. یک رنگ کنتراست به رگ خونی تزریق می شود و سی تی اسکن یا MRI تصاویر گردن و مغز شما را جمع آوری می کند.
راههای درمان بیماری سرخرگ کاروتید
هدف از درمان بیماری شریان کاروتید پیشگیری از سکته است. درمان های خاص به میزان انسداد در شریان های کاروتید شما بستگی دارد.
• اگر انسداد خفیف تا متوسط باشد، پزشک ممکن است کارهای زیر را توصیه کند:
- تغییر سبک زندگی برای کند کردن پیشرفت آترواسکلروز. توصیه ها ممکن است شامل ترک سیگار، کاهش وزن، خوردن غذاهای سالم، کاهش نمک و ورزش منظم باشد.
- دارو برای کنترل فشار خون یا کاهش کلسترول. همچنین ممکن است پزشک مصرف روزانه آسپرین یا سایر داروهای رقیق کننده خون را برای جلوگیری از لخته شدن خون توصیه کند.
• اگر انسداد شدید باشد، یا اگر قبلاً TIA یا سکته مغزی داشته‌اید، ممکن است پزشک رفع انسداد شریان را توصیه کند. گزینه ها عبارتند از:
- اندارترکتومی کاروتید، رایج ترین درمان برای بیماری شدید شریان کاروتید است. جراح پس از ایجاد یک برش در امتداد جلوی گردن، شریان کاروتید آسیب دیده را باز می کند و پلاک ها را خارج می کند. شریان با بخیه یا پیوند ترمیم می شود.
- آنژیوپلاستی کاروتید و استنت گذاری، در صورتی که دسترسی به انسداد با اندارترکتومی کاروتید خیلی سخت باشد یا سایر شرایط سلامتی داشته باشید که جراحی را بسیار خطرناک می کند. به شما بی حسی موضعی داده می شود و یک بالون کوچک توسط کاتتر به ناحیه گرفتگی فرستاده می شود. بالون باد می شود تا شریان گشاد شود و یک سیم پیچ سیمی کوچک (استنت) برای جلوگیری از باریک شدن مجدد شریان وارد می شود.
