فیبروم دهان یک تومور خوش خیم و غیر سرطانی است که در دهان ایجاد می شود. این تومورها از بافت همبند تشکیل شده اند و معمولاً کوچک، بدون درد و به رنگ صورتی یا قرمز هستند. در این مقاله از رشت گشت به بررسی علل، علائم، تشخیص و درمان فیبروم دهان می پردازیم.
وجود یک توده سخت داخل دهان معمولا دلیلی برای نگرانی است. با این حال، این توده ممکن است به دلیل فیبروم دهان باشد که یک توده خوش خیم نسبتاً شایع در دهان است.
به طور خاص، این یک رشد بافت فیبری است که معمولاً با شرایط تحریک مداوم و طولانی مدت همراه است. اگرچه جدی نیست، اما با این حال وضعیت نگران کننده ای است. برای تشخیص دقیق، مشورت با پزشک توصیه می شود. گاهی اوقات، چیزی که به نظر یک ضایعه بی ضرر می رسد، چندان بی ضرر نیست.
بنابراین، برای متخصص ضروری است که ویژگی ها، منشأ و سایر عواملی را که بر جدی بودن آن تأثیر می گذارد، ارزیابی کند. در زیر، به دلایل تشکیل، نحوه تشخیص و درمان آنها خواهیم پرداخت. خواندن را ادامه دهید!
فیبروم دهان چیست؟
فیبروم دهان یک تومور خوش خیم است که در بافت های نرم دهان ظاهر می شود. این توده ها می توانند سفت یا نرم باشند و از بافت اسکار ناشی از یک موقعیت آسیب زا مداوم و طولانی مدت تشکیل می شوند.
از آنجایی که رشد و افزایش حجم بافت مخاط دهان رخ می دهد، فیبروم دهان را یک ضایعه هیپرپلازیک واکنشی در نظر می گیرند. به دلیل تحریک مزمن ناحیه، نوعی زخم روی این بافت ها ایجاد می شود. این توده ها می توانند در هر سنی ایجاد شوند، اگرچه در بزرگسالان شایع تر هستند. همچنین می توانند در هر ناحیه ای از دهان ظاهر شوند. آنها معمولا کوچک و همرنگ با مخاط دهان محل بروزشان هستند.
به همین دلیل، گاهی اوقات تشخیص آنها دشوار است. با این حال، اگر عامل تحریک کننده آنها به مرور زمان ادامه یابد، می توانند رشد کنند، بسیار مشهود شوند و حتی آزاردهنده شوند. اگرچه فیبروم دهان شناخته شده ترین نام آن است، اما با نام های دیگری نیز شناخته می شود، مانند:
• فیبروم تروماتیک
• هیپرپلازی فیبری داخل دهانی کانونی
• پولیپ دهانی
• ندول فیبری
علل فیبروم دهان
شایع ترین علت فیبروم دهان، تحریک مزمن است. تروما یا اصطکاک مداوم روی مخاط باعث هیپرپلازی واکنشی بافت شده که منجر به تومور می شود. اگر محرک برطرف شود، ضایعه از بین می رود. عوامل و موقعیت های مرتبط با ظهور فیبروم دهان عبارتند از:
• عادت به گاز گرفتن گونه یا لب
• عادت به مکیدن لب یا گونه
• آسیب به مخاط ناشی از دندان شکسته، ناهموار یا تیز
• تحریک ناشی از رسوبات جرم حجیم
• ساییدگی ناشی از دندان مصنوعی شکسته یا نامناسب
• آسیب های ناشی از بریس های ارتودنسی
لازم به ذکر است که به ندرت فیبروم دهان ممکن است منشأیی غیر از تحریک داشته باشد. این مورد در فیبروم سلول های غول پیکر یا فیبروماتوز صدق می کند. این نوع فیبروم بیشتر در افراد مسن و زنان رخ می دهد. همچنین در بیماران مبتلا به مشکلات پوستی، دیابت یا کم خونی شایع تر است.
شکل ظاهری فیبروم دهان و تأثیر آن بر سلامت دهان
فیبروم دهان به صورت یک توده نرم تا سفت و محکم در دهان ظاهر می شود. آنها در ابتدا کوچک هستند، اما در صورت ادامه تحریک، اندازه آنها افزایش می یابد. به طور کلی، قطر آنها از 1 تا 1.5 سانتی متر (0.4 تا 0.6 اینچ) تجاوز نمی کند.
شکل ظاهری رایج آنها گنبدی یا به صورت یک پاپول برجسته است. با این حال، ممکن است پایه ساقه کوچکی داشته باشند. علاوه بر این، اگر آنها زیر پروتز نامناسبی رشد کنند، معمولاً شکل برگ مانند پیدا می کنند.
در اکثر موارد، رنگ آنها همرنگ با مخاط دهان محل بروزشان است. با این حال، گاهی اوقات ممکن است کمی رنگ پریده تر یا تیره تر به نظر برسند، به خصوص اگر خونریزی کرده باشند. پس از آسیب مکرر، سطح خارجی آنها ممکن است زبر، پوسته پوسته یا زخم شود.
شایع ترین محل بروز آنها در قسمت داخلی گونه ها، در ناحیه برخورد دندان های بالا و پایین است. همچنین می توانند در مخاط داخلی لب پایین، لبه های زبان و لثه ها قرار گیرند.
با وجود اینکه معمولاً بدون درد هستند، گاهی اوقات هنگام غذا خوردن یا صحبت کردن باعث ناراحتی می شوند، به خصوص زمانی که رشد کرده یا در حین جویدن با دندان ها تماس پیدا کنند.
تشخیص فیبروم دهان
به طور کلی، زمانی که فردی دچار فیبروم دهان می شود، خود فرد آن را به عنوان اولین نشانه تشخیص می دهد. وجود یک توده در دهان باعث می شود فرد برای تشخیص به دندانپزشک مراجعه کند. با این حال، ممکن است ضایعه مورد توجه قرار نگیرد و دندانپزشک آن را در معاینات روتین کشف کند.
البته تشخیص دقیق بر عهده دندانپزشک است. معاینه داخل دهان و وجود موقعیت های آسیب زا در دهان به دندانپزشک کمک می کند تا به فیبروم دهان مشکوک شود.
یکی از راه های تأیید تشخیص و در عین حال حل مشکل از بین بردن عامل تحریک کننده ای است که باعث ایجاد آن می شود. اگر با رفع تروما، ضایعه کوچک شود یا از بین برود، شک به فیبروم دهان تایید می شود.
در هر صورت، دندانپزشک ممکن است برای انجام بیوپسی، نمونه گیری یا برداشتن ضایعه را در نظر بگیرد. با این مطالعه هیستولوژیکی، تشخیص دقیق و قطعی به دست می آید و سایر شرایط مشابه رد می شود.
اگر پس از حذف عامل تحریک کننده، تومور همچنان باقی بماند، باید بیوپسی انجام شود. این امر به ویژه در صورتی صادق است که بیمار عادات مرتبط با سرطان دهان مانند مصرف الکل یا سیگار کشیدن داشته باشد.
تشخیص افتراقی فیبروم دهان
برخی از توده های دهان ممکن است شبیه فیبروم دهان باشند. در اینجا به برخی از ضایعاتی که دندانپزشک باید برای تشخیص افتراقی در نظر بگیرد اشاره شده است:
• نوروبروما: این یک توده با رشد آهسته است که می تواند روی زبان یا مخاط گونه قرار گیرد. با این حال، به طور معمول در سایر نقاط دهان نیز وجود دارد.
• نرولیموما: این توموری است که به طور معمول روی زبان قرار دارد و با درد همراه است.
• لیپوم: توموری شبیه به فیبروم، اما به دلیل بافت چربی آن، رنگ مایل به زرد دارد.
• فیبروم استخوانی محیطی: این یک رشد کانونی است که در لثه قرار دارد.
• فیبروسارکوم: این یک تومور بدخیم نسبتاً نادر، بدون درد اما با رشد سریع است. معمولاً بسیار بزرگ می شود و به اندام های اصلی مانند ریه متاستاز می دهد.
از آنجایی که تنها چیزی که می تواند تشخیص دقیق را ارائه دهد بیوپسی است، انجام این آزمایش و رد سایر شرایط مشابه بسیار مهم است. در صورت لزوم، پزشک درمان مناسب را برای مشکل تشخیص داده شده آغاز خواهد کرد.
درمان فیبروم دهان
همانطور که اشاره کردیم، برای درمان فیبروم دهان ابتدا باید فاکتور تحریک کننده آن را از بین برد. این ممکن است شامل اقدامات مختلفی باشد، مانند:
√ اصلاح پروتز نامناسب
√ ترمیم دندان
√ صاف کردن دندان های ناهموار
√ موم اندود کردن سیم های ارتودنسی
√ ترک عادت هایی مانند گاز گرفتن لب و گونه
در هر صورت، به غیر از کنترل وضعیت آسیب زا، در برخی موارد برداشتن ضایعه با جراحی ضروری است. فیبروم با حاشیه های باریک برداشته شده و برای تایید تشخیص به بیوپسی فرستاده می شود.
لازم به ذکر است، با وجود برداشتن توده با جراحی، اگر عامل آسیب زننده به بافت همچنان باقی بماند، به احتمال زیاد مشکل دوباره ظاهر می شود. بنابراین، کنترل منبع تحریک، بخش اساسی از درمان است.
اگر آسیب مخاط ناشی از دندان شکسته یا پوسیده باشد، ترمیم آن بخشی از راه حل خواهد بود. لبه های تیز پرکردگی ها، دندان مصنوعی یا دندان ها باید صیقل داده شوند یا ترمیم شوند تا از ساییدن به بافت نرم دهان جلوگیری شود.
برای دندان های مصنوعی که لق هستند، تکان می خورند یا بافت نرم را زخم می کنند، باید جایگزین یا تعمیر شوند. اگر فرد از وسایل ارتودنسی استفاده می کند که باعث ایجاد زخم می شود، باید آن ها را مجددا تنظیم کرد یا با موم ارتودنسی پوشاند تا به دهان آسیب نرساند.
ترک عادت هایی مانند دندان قروچه، جویدن گونه یا مکیدن لب می تواند سخت ترین کار باشد. هنگامی که این عادت به استرس و اضطراب مرتبط باشد، ترکیبی از اسپلینت، مشاوره روانشناسی و تکنیک های مدیتیشن و آرامش می تواند کمک کند. اگر فرد عادت به مکیدن مخاط از ناحیه خالی ناشی از دندان از دست رفته داشته باشد، جایگزینی عنصر از دست رفته راه خوبی برای ترک این عادت است.
برای تسکین فیبروم دهان، از بین بردن عامل تحریک کننده ضروری است. بنابراین، دندانپزشک ابتدا علت را بررسی می کند.
جراحی فیبروم دهان
در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است برداشتن ضایعه را بهترین گزینه برای درمان مشکل بداند. این یک عمل ساده است که جراح فک و صورت با بی حس کردن ناحیه آسیب دیده انجام می دهد. سپس فیبروم با حاشیه ایمنی کمی با استفاده از اسکالپل، الکترواسكالپل یا لیزر برداشته می شود. در نهایت محل برش بخیه زده می شود. بهبودی معمولا سریع است و به بیمار اجازه می دهد تا در اسرع وقت فعالیت های روزانه خود را از سر گیرد.
مراقبت های بعد از جراحی فیبروم دهان:
• رعایت بهداشت دهان و انجام آن به آرامی در ناحیه اطراف محل درمان
• رعایت رژیم غذایی نرم و سرد به مدت چند روز
• اجتناب از منابع گرما و ورزش
• سیگار نکشیدن
بافت برداشته شده در جراحی برای تهیه گزارش دقیق از نوع ضایعه به پاتولوژیست فرستاده می شود. همچنین پیگیری های بعدی برای ارزیابی روند بهبودی بافت و بررسی عود احتمالی ضایعه یا تروماهایی که باعث بروز آن شده است، ضروری است. در این مرحله، دندانپزشک برای بررسی عود احتمالی فیبروم یا آسیب هایی که باعث ایجاد آنها شده است، معاینه انجام خواهد داد.
پیشگیری از تشکیل فیبروم دهان
بهترین راه برای جلوگیری از ظهور فیبروم دهان یا جلوگیری از عود مجدد آن در صورت برداشتن قبلی نظارت دقیق بر دهان است. توجه به شرایط پوسیدگی دهان به شما امکان می دهد تا موقعیت هایی را که می تواند به مخاط دهان آسیب برساند و باعث ایجاد این توده ها شود را محدود کنید.
مراقبت از سلامت دهان با بهداشت مناسب و مراجعه منظم به دندانپزشک، دو عامل اساسی برای پیشگیری از آنها هستند. همچنین اجتناب از عادت های مضر مانند جویدن گونه ها نیز ضروری است. در صورت لزوم، معاینات منظم با دندانپزشک به تشخیص به موقع ضایعات نگران کننده تر کمک می کند.
سوالات متداول درباره فیبروم دهان
1. آیا فیبروم دهان سرطانی است؟
خیر، فیبروم دهان خوش خیم هستند و سرطانی نیستند.
2. آیا فیبروم دهان مسری است؟
خیر، فیبروم دهان مسری نیست.
3. آیا فیبروم دهان عود می کند؟
بله، فیبروم دهان می تواند عود کند، به خصوص اگر به تحریک مکرر دهان ادامه دهید.
4. آیا می توانم با فیبروم دهان غذا بخورم؟
بله، معمولاً می توانید با فیبروم دهان غذا بخورید. با این حال، اگر توده بزرگ یا دردناک باشد، ممکن است جویدن دشوار باشد.
5. آیا می توانم با فیبروم دهان صحبت کنم؟
بله، معمولاً می توانید با فیبروم دهان صحبت کنید. با این حال، اگر توده بزرگ یا دردناک باشد، ممکن است صحبت کردن دشوار باشد.
سخن پایانی
فیبروم دهان یک توده خوش خیم و غیر سرطانی است که در دهان ایجاد می شود. این توده ها معمولاً کوچک، نرم و بدون درد هستند و به رنگ سفید یا صورتی ظاهر می شوند. فیبروم ها بیشتر در گونه ها، لب ها، لثه ها و زبان دیده می شوند. علت دقیق فیبروم دهان مشخص نیست، اما به نظر می رسد که تحریک مکرر دهان مانند گاز گرفتن گونه ها، دندان قروچه یا استفاده از دندان مصنوعی نامناسب می تواند نقش داشته باشد. فیبروم دهان معمولاً هیچ علامتی ندارد، اما گاهی اوقات می تواند باعث درد، ناراحتی یا خونریزی شود. اگر هر یک از این علائم را تجربه می کنید، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
در بیشتر موارد، نیازی به درمان فیبروم دهان نیست. با این حال، اگر توده بزرگ، دردناک یا ناخوشایند باشد، دندانپزشک ممکن است آن را با جراحی بردارد. بهترین راه برای پیشگیری از فیبروم دهان، اجتناب از تحریک مکرر دهان است. همچنین باید به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید تا دهان خود را از نظر وجود فیبروم یا سایر مشکلات دهانی بررسی کنید.
فیبروم دهان معمولاً هیچ خطری برای سلامتی شما ایجاد نمی کند. با این حال، اگر هر گونه سوال یا نگرانی دارید، لطفاً با دندانپزشک خود صحبت کنید.
