آزمایش AMH چیست ؟
آزمایش AMH، جهت بررسی هورمون آنتی مولرین در خون خانم‌ها انجام می‌شود. این آزمایش مناسب خانم‌هایی است که سن آنها زیر 38 سال می‌باشد و قصد دارند بارداری خود را به تعویق بیندازند. به‌طورکلی آزمایش AMH مربوط به مسائل بارداری می‌باشد. در صورتی‌که می‌خواهید در آینده نزدیک، بارداری را تجربه کنید بهتر است با هورمون AMH آشنا شوید. در این مطلب از رشت گشت قصد داریم به بررسی آزمایش AMH و تفسیر نتیجه این آزمایش بپردازیم.
هورمون AMH چیست؟
AMH مخفف کلمات Anti Mullerian Hormone به معنای هورمون آنتی مولرین می‌باشد. هورمون ضد مولرین توسط سلول‌های گرانولوزا (سلول‌هایی که در کیسه‌های تخمک یا فولیکول‌ها قرار دارند)، در تخمدان تولید می‌شود. سطح غلظت AMH، نشانگر تعداد تخمک‌های باقی‌مانده بدن یک زن است.
این هورمون یکی از مهم‌ترین هورمون‌های مرتبط با توانایی باروی و تولید مثل افراد است. آزمایش AMH برای تعیین تعداد تخمک‌های ذخیره شده در تخمدان صورت می‌گیرد. سطح پایین AMH به کاهش ذخیره تخمدان (DOR) یا تعداد کم تخمک‌ها اشاره دارد.
البته این آزمایش نمی‌تواند کیفیت تخمک‌ها را بیان نماید. در نتیجه تنها با انجام این آزمایش نمی‌توان به طور قطعی امکان باروری را نفی کرد. توصیه می‌شود این آزمایش برای کسانی تجویز شود که برای آنها تشخیص ناباروری داده شده است، تا این افراد دراسرع‌وقت بتوانند به انجماد و نگهداری تخمک های خود اقدام نمایند.
کاربرد آزمایش هورمون آنتی مولرین (AMH)
به طور کلی پزشک آزمایش AMH را برای مشخص‌کردن بیماری‌های زیر تجویز می‌نماید.
1. آنالیز و تحلیل میزان باروری بانوان
2. تشخیص علل دقیق عدم باروری در بانوان
3. بررسی و نهایتاً تخمین شروع زمان یائسگی
4. بررسی علت پرمویی در بدن بعضی از بانوان
5. بررسی دقیق علت بروز ویژگی‌های مردانه در بانوان
6. بررسی علت بروز پریودهای نامنظم و بی‌نظمی در زمان پریود شدن
7. بررسی دقیق علت بم شدن صدای بانوان (مردانه شدن صدای خانم‌ها)
8. بررسی علت دقیق عدم بروز قاعدگی در بانوان
9. بررسی دقیق علت کوچک‌شدن بیش از حد یک بیضه در مردان
10. بررسی دقیق علت بروز یائسگی زودرس در بانوان
11. تشخیص سریع ابتلای بانوان به سندروم تخمدان
12. آنالیز میزان فعالیت تخمدان و بررسی سلامت آن
13. بررسی صحت و سلامت بیضه در نوزادان و کودکان پسر
14. بانوان مبتلا به سرطان تخمدان باید طی دوره‌های مشخص اقدام به انجام تست AMH نمایند.
نتیجه آزمایش AMH چه چیزی را مشخص می‌کند؟
بدن زنان از ابتدای تولد دارای میزان مشخصی تخمک است. محل ذخیره تخمک‌ها در تخمک دان است. بعد از رشد بدن از لحاظ جسمی و جنسی، هر ماه تعدادی از تخمک‌ها آزاد می‌شوند. لازم است بدانید که تنها تخمک‌های باکیفیت امکان باروری دارند و ذخایر تخمکدان با افزایش سن افراد کمتر می‌شود.
از این‌رو اگر سطح آزمایش AMH شما پایین است و پزشک تشخیص داده که نمی‌توانید به صورت طبیعی باردار شوید و برایتان روش لقاح مصنوعی مانند IVF را توصیه کرده است، این آزمایش می‌تواند برای موارد زیر مورد استفاده قرار گیرد:
الف) پیش‌بینی تعداد تخمک‌هایی که ممکن است توسط تخمدان‌ها تولید شود.
ب) تعیین دوز داروی مورد نیاز برای تحریک تولید تخمک در روش IVF
به طورکلی نتیجه آزمایش AMH به عنوان بخشی از فرایندهای ارزیابی ناباروری استفاده می‌شود و می‌تواند به پزشکان کمک کند تا بفهمند تخمدان‌ها در چه وضعیتی هستند و تعداد تخمک‌ها برای بارداری کافی هستند و آیا تخمک‌ها سریع‌تر از حالت معمول پیر شده‌اند یا نه؟
تفسیر نتیجه آزمایش AMH
آزمایش AMH یک آزمایش خون ساده است و در هر روز از چرخه قاعدگی می‌توانید این آزمایش را انجام دهید؛ زیرا میزان این هورمون در طول قاعدگی تغییر نمی‌کند. همچنین برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست.
بهتر است که تفسیر دقیق آزمایش توسط پزشک انجام می‌شود، اما آگاهی داشتن از نتایج کلی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد؛ بنابراین لازم است بدانید که یک سطح نرمالی برای میزان هورمون آنتی مولرین در خون تعیین شده است.
البته گاهی برخی بیماری‌ها مانند مصرف داروهای خاص، مصرف دخانیات، قومیت و نژاد، انجام جراحی تخمدان و... می‌تواند تأثیر مستقیمی در کاهش و یا افزایش مقدار هورمون آنتی مولرین داشته باشد.
اما به طورکلی، اعداد این آزمایش می‌تواند در مشخص‌شدن نتیجه مؤثر باشد. به عنوان یک دستورالعمل کلی، سطوح زیر (بر اساس نانوگرم در میلی‌لیتر)، نشان‌دهنده حد پایین مقادیر AMH سِرُم بر اساس سن است:
• ۴۵ سالگی: ۰.۵ نانوگرم در میلی‌لیتر
• ۴۰ سالگی: ۱ نانوگرم در میلی‌لیتر
• ۳۵ سالگی: ۱.۵ نانوگرم در میلی‌لیتر
• ۳۰ سالگی: ۲.۵ نانوگرم در میلی‌لیتر
• ۲۵ سالگی: ۳ نانوگرم در میلی‌لیتر
برخی از پزشکان ناباروری اعتقاد دارند که اگر سطح AMH کمتر از 1.6 نانوگرم در میلی‌لیتر باشد منجر به کاهش پاسخ‌دهی به درمان IVF می‌شود. البته تعداد تخمک‌های باقی‌مانده در تخمک دان را می‌توان به بیان دیگری نیز تفسیر نمود:
• مقدار AMH کمتر از ۰.۵ باشد، ذخیره تخمدان کم است و تنها ۲ تا ۳ فولیکول به دست می‌آید.
• مقدار AMH بین ۰.۵ تا ۱ باشد، نشان‌دهنده رزرو تخمدان پایه و به‌دست‌آمدن تعداد کم تخمک است.
• مقدار AMH بین ۱ تا ۳.۵ باشد، ذخیره تخمدان در حد نرمال قرار دارد.
• مقدار AMH بیشتر از ۳.۵ باشد، نشان‌دهنده پاسخ شدید تخمدان به داروهای محرک تخمک‌گذاری است.
ارتباط هورمون AMH با شانس بارداری از طریق IVF
برخی از پزشکان مانند دکتر ترولیس بر این باور هستند که هر چقدر تعداد تخمک بیشتری بر اثر تحریک تخمدان در فرایند IVF تولید شود احتمال رشد و ایجاد تعداد رویان (بارور شدن تخمک توسط اسپرم) بیشتر می‌شود.
اما توجه داشته باشید که سن افراد در بارور شدن تخمک توسط اسپرم بسیار حائز اهمیت است. مثلاً یک خانم جوان با تعداد کمی تخمک یعنی AMH پایین، همچنان تعداد بیشتری تخمک طلایی و باکیفیت دارد و در نتیجه، احتمال موفقیت IVF برای وی نسبت به افراد مسن بیشتر است؛ زیرا با بالاتر رفتن سن خانم‌ها، درصد تخمک‌هایی که از نظر ژنتیکی دچار ناهنجاری هستند و منجر به ایجاد رویان‌های غیرطبیعی می‌شوند بیشتر می‌گردد. در این افراد اگر سطح AMH پایین باشد، احتمال موفقیت IVF کمتر می‌شود.
رابطه هورمون AMH با هورمون FSH
FSH، هورمون محرک رشد فولیکول می‌باشد. این هورمون توسط عده هیپوفیز تولید می‌شوند و رشد فولیکول‌ها در تخمدان را تحریک می‌کند. تحریک فولیکول‌ها و رشد تخمک باعث می‌شود که ابتدا میزان استروژن و سپس میزان پروژسترون در بدن افزایش یابد. با اندازه‌گیری هورمون FSH ، وضعیت تخمدان‌ها و ذخیره فعلی تخمک در آن مشخص می‌شود.
نتایج آزمایش FSH برعکس آزمایش AMH می‌باشد به‌طوری‌که FSH بالاتر نشان‌دهنده ذخیره کم تخمدان است درحالی‌که AMH پایین، نشان‌دهنده ذخیره کم تخمدانی بود. لازم به یادآوری است که پزشکان اعتقاد دارند که آزمایش AMH ، به طور دقیق‌تر و مطمئن‌تر میزان ذخیره تخمدانی را مشخص می‌کند زیرا سطح هورمون مولرین در طول چرخه قاعدگی و از چرخه‌ای به چرخه دیگر میزان ثابت باقی می‌ماند.
علائمی که نشان‌دهنده نرمال نبودن سطح آزمایش AMH می‌باشد
برخی از بیماری‌های پیش زمینه‌ای مانند بارداری پوچ، درگیری خانم به بیماری سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، سرطان تخمدان باعث افزایش سطح آزمایش AMH می‌شود و برخی از بیماری‌های مانند چاقی بی‌رویه گاهی باعث کاهش 60 درصدی هورمون آنتی مولرین در بدن می‌گردد. همچنین برخی از خانم‌ها بعد از شیمی درمانی به کاهش شدید و ناگهانی این هورمون مبتلا می‌شوند.
در صورت عدم توازن فاکتور آزمایشی AMH، فرد اختلال و علائمی مانند کوچک‌شدن سایز سینه‌ها، افزایش وزن، بروز آکنه و جوش، یائسگی زودرس و رشد بی‌رویه مو در صورت و بدن را شاهد خواهد بود.
