همه ما می دانیم که شب یلدا طولانی ترین شب سال است که در این شب از میوه های خوش مزه، تنقلات خوش رنگ در دورهمی های خانوادگی استفاده می کنیم و برنامه ریزی های جالب برای چنین شب به یاد ماندنی یکی از سرگرم کننده ترین برنامه های ماست. میوه های شب یلدا را می توان از انواع میوه ها استفاده کرد ولی در این میان بعضی میوه ها هستند که نبودن آنها باعث می شود این شب ناقص به نظر بیاید. در این مطلب از رشت گشت به این موضوع می پردازیم.
شب چله یا شب یلدا
شب یلدا یکی از قدیمی ترین جشن‌های ایرانی است. در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال گرامی داشته می‌شود.
جشن شب چله، مانند خیلی از آیین‌های ایرانی، ریشه در رویدادی کیهانی دارد. خورشید در حرکت سالانه خود، در پایان پاییز به پایین‌ترین نقطه افق جنوب شرقی می‌رسد که باعث کوتاه شدن طول روز و بلند شدن شب می‌شود. ولی از شروع زمستان یا انقلاب زمستانی، خورشید دوباره به سمت شمال شرقی بر می‌گردد که نتیجه آن افزایش روشنایی روز و کاهش شب است.
انار از نمادهای شب یلدا
انار قرمز یکی از میوه های شب یلدا است که از گذشته تا به حال خوردن آن جزو ثابت آداب و رسوم شب یلدا به حساب می آید. انار قرمز از نمادهای شب یلدا است و در سفره یلدا یادآور خورشید و نشانه برکت، زایش و شادی است.
خوردن انار در این شب می‌تواند انرژی را بالا ببرد و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. همچنین انار از میوه خدایان است و در دین زرتشت مقدس شمرده می‌شود. درخت انار از درختان مینویی است و در آیین زرتشت هم از شاخه‌ها و میوه انار استفاده می‌شود.
همچنین از خواص انار این است که خون را تصفیه می کند و این مسئله به عنوان نماد زندگی مجددا در شب یلدا معنی می‌شود. جالب است بدانید که میوه انار در آیین کهن ایرانیان نماد خورشید بوده و به همین جهت قرار دادن آن در سفره یلدا بسیار مهم است.
انار، میوه کشورهای آسیایی و خاورمیانه است. درختان انار برای رشد احتیاج به گرمای زیادی دارند و هر قدر که گرمای محیط رشد آنها بیشتر باشد، انارها شیرین‌تر هستند، اما در کل، انار طعمی ترش و شیرین دارد. پوسته آن ضخیم و قرمز رنگ است. دانه‌های زیبای انار رنگی یاقوتی دارند.
خوردن انار برای بدن ما فواید بسیاری دارد. در انار مقدار بسیاری ویتامین C، ویتامین K، پتاسیم، پروتئین و فیبر وجود دارد. انار یکی از میوه‌های اصلی شب یلدا است و بدون آن، سفره شب یلدا ناقص است.
انار سرشار از ویتامین C و آنتی اکسیدان های موثر است. خوردن انار در روزهای سرد می تواند از شما در مقابل سرماخوردگی و بیماری مراقبت کند.
هندوانه میوه شب یلدا
گذشتگان هندوانه را نمادی از گرمای تابستان و حرارت می دانستند و اعتقاد داشتند که با خوردن این میوه ی تابستانی در شب یلدا که در پاییز است، می توانند بدن خود را در مقابل سرمای زمستان ایمن کنند. این در حالی است که بررسی های علمی هم این مسئله را تایید نموده چون هندوانه آکنده از ویتامین های A ، B ، C است. همین طور هندوانه خاصیت آنتی اکسیدانی نیز دارد، چون دارای بتاکاروتن و لیکوپن است که در نتیجه مصرف این میوه در شب یلدا، بدن را از خیلی از بیماری ها ایمن نگه می دارد.
ولی وجوه دیگری نیز برای هندوانه خوردن شب یلدا گفته اند؛ به طور مثال اینکه رنگ سبز این میوه را نمادی از روند زندگی بر روی کره خاکی می دانستند و یا اینکه سرخی آنرا شبیه نمادی از عشق، روزخوشی، دوستی و همزیستی نتیجه آبادانی می دانستند. جالب است بدانید که حتی دانه های هندوانه نیز در این بین بی نصیب نماندند و آنها را نماد باروری و افزونی نژاد می دانند!
البته چنانچه قدری توجه کنیم متوجه می شویم که دو میوه ی اصلی شب یلدا جفتشان از دانه های زیادی تشکیل شده اند و این مسئله بی علت نبوده، گذشتگان این نوع میوه ها را به عنوان نمادی از خیر و برکت در این شب میل می کردند، به این امید که برکت را افزایش داده و نسل خود را تقویت کنند.
شاید شما هم فکر می‌کنید، هندوانه یک میوه‌ی تابستانی است، جایی در سفره‌ی شب یلدا ندارد. درصورتیکه این گونه نیست و هندوانه یکی از اصلی‌ترین میوه‌های شب یلدا به حساب می آید.
هندوانه دارای آب بسیاری است و همین سبب شده که هندوانه یک میوه خیلی خنک در نظر گرفته شود. در هندوانه آنتی‌اکسیدان‌هایی بسیاری وجود دارد که آنها می‌توانند، ریسک بُروز بسیاری از بیماری‌ها مثل بیماری‌های سرطانی را کمتر کنند.
رابطه معنای یلدا و میوه های شب یلدا
کلمه یلدا گرفته شده از تولد است و معنی زایش را به ذهن می رساند که همین کار سبب شده است تا میوه هایی مانند هندوانه و انار را نشانه ای از زیاد شدن نسل و برکت نسل بدانند. همان گونه که می بینید سنت ها و عقیده های این شب، به نوعی در هم پیچیده هستند و یک سلسه فرهنگی را نشان می دهند که به عنوان مثال یکی از آنها ارزش و اهمیت تولد و زایش است.
کدو حلوایی
در گذشته از میوه های شب یلدا بود، زیرا این میوه هم زمستانی و گرم است و استفاده از خوراکی‌های درست شده با این ماده در گذشته متداول بوده است. آش کدو و انواع خورش کدو خوراکی‌های شب یلدا بودند که در جاهای گوناگون کشورمان با دستورالعمل‌های مختلف درست می‌شدند.
در جنوب کدو را به همراه پیاز داغ سرخ می‌کنند و کمی دانه انار آب گرفته روی آن می‌ریزند و این خوراکی ترش و شیرین را به عنوان یک وعده غذایی استفاده می‌کنند. این ماده سرشار از آنتی اکسیدان و زرد رنگ سر سفره‌های شب یلدای ما هست، زیرا هم خواص زیادی دارد و هم با آن می‌توان غذا‌هایی زیادی درست کرد.
به این مطلب درمورد ایده های شام شب یلدا مراجعه کنید.
کدو حلوایی کالری کمی دارد و سرشار از ویتامین‌های مهم، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها است که می‌توان سیستم ایمنی بدنمان را تقویت کند و از پیدایش خیلی از بیماری‌ها جلوگیری کند.
لبو
لبو یا چغندر قرمز یکی دیگر از خوراکی های شیرین مزه و سرخ رنگ یلدایی است که طول سال های اخیر به سفره شب چله افزوده شده و اغلب پخته و داغ مصرف می شود.
از جمله خواص لبو می توان به کاهش فشار خون، سلامت قلب، رفع یبوست، جلوگیری و درمان سرماخوردگی، درمان کم خونی، سلامت دستگاه گوارش و پیشگیری از پوکی استخوان اشاره نمود.
دیگر میوه ها
در سفره شب یلدا به جز موارد گفته شده امکان دارد میوه های فصل پاییز و زمستان مثل خرمالو، پرتقال، نارنگی، سیب، کیوی و ازگیل هم استفاده شود که همگی برای سلامت بدن و تقویت سیستم ایمنی در فصل سرما خیلی موثر است.
