روستای قلات یکی از مقاصد گردشگری و طبیعت گردی در شیراز است که آب و هوایی خنک و طبیعتی بسیار زیبا دارد.
روستای قلات (به انگلیسی : Ghalat Village ) یکی از روستاهای دیدنی شیراز است که آب و هوایی خنک و دلپذیر در فصول گرم سال دارد به همین دلیل میزبان گردشگران و طبیعت گردان زیادی است.
زیبایی این روستای ییلاقی با مسیرهای سنگفرش شده ، خانه های پلکانی دردامنه کوع و طبیعیت زیبا و سرسبز و چشمه های زلالی که از دل کوه سرازیر شده اند و دره های عمیق و جاذبه های تاریخی ،چشم هر گردشگری را به خود خیره می کند.
یکی از جلوه های زیبای این روستا رودخانه قره آغاج است که از ارتفاعات کوه تاسک سرچشمه گرفته است و از میان روستای قلات میگذرد.
قدمت این روستا با وجود درختان کهنسالی که دارد به بیش از 1000 سال می گذرد. این روستا زمانی تفرجگاه پادشاهان ایران زمین در دوران کهن بوده است که در گذشته به نام کلات شناخته می شده است.
در فرهنگ عمید، کلات به معنی ده یا قلعه ای است که بر روی کوه ساخته شده است.
گفته می شود علت شکل گیری روستا امکان دفاعی و امنیتی منطقه بوده است، این روستا از قدیم در مسیر کوچ ایلات و عشایر قرار داشته است و درگیری های زیادی در آن اتفاق می افتاده است. رودخانه ها ، چشمه ها و محصور بودن منطقه بین کوه امکان دفاع بهتری برای ساکنین آن ایجاد میکرده است.
این روستای ییلاقی با خانه های پلکانی در 18 اردیبهشت 1398 به عنوان اولین بافت روستایی تاریخی طبیعی استان فارس در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است.
روستای قلات کجاست؟
روستای قلات شیراز با مختصات جغرافیایی ، 52 درجه و 19 دقیقه طول شرقی و 29 درجه و 48 دقیقه عرض شمالی در ارتفاع 2065 متری از سطح دریا ، یکی از روستاهای ییلاقی از توابع بخش مرکزی شیراز است که در 36 کیلومتری شمال غرب شهر شیراز قرار گرفته است و یکی از جاذبه های طبیعت گردی استان فارس محسوب می شود.
روستای قلات در نزدیکی کوه سرخ یا کوه قلات قرار گرفته است ، این کوه مانند دیواری بزرگ سه جهت روستا را در برگرفته است و تنها راه ورودی این روستا فقط از سمت شمال است.
مسیر رسیدن به روستای قلات
روستای قلات در جاده یاسوج – شیراز قرار گرفته است و برای رسیدن به آن از مرکز شیراز حدود 40 – 50 دقیقه با ماشین فاصله دارید.
فاصله روستای قلات از تهران حدود 940 کیلومتر است.
برای رسیدن به روستای قلات باید به شهر شیراز بروید و سپس وارد جاده شیراز به سپیدان شوید ، بعد از طی کردن 25 کیلومتر به تابلو و زیرگذر روستای قلات خواهید رسید.
جاده آسفالت مسیر روستای قلات کیفیت مطلوبی ندارد ولی مسیر داخل روستا سنگ فرش شده است و میتوانید تا میانه های روستا را با ماشین طی کنید و بقیه مسیر را پیاده بروید.
از آنجا که این روستای زیبا در دامنه کوه قرار دارد باید مسیری نسبتا طولانی و سربالایی و باریک را پیاده طی کنید.
مسیر قدیمی رسیدن به روستا از سمت رود خشک و دره مارون است. ورودی این جاده در انتهای بلوار آفرینش شهرک حافظ قرار گرفته است. از آنجا که این مسیر از تپه ماهوی می گذرد و کوهستانی و پر پیچ و خم است میتوانید مناظر زیباتری نسبت به اتوبان در این مسیر مشاهده نمایید. البته این مسیر قدیمی در تابستان مناسب نیست و ممکن است به دلیل گرمای هوا مشکلی برای ماشینتان پیش بیاید.
بهترین زمان سفر به روستای قلات
از آنجا که روستای قلات منطقه ای ییلاقی و سردسیر محسوب می شود ، بهترین زمان سفر به روستای قلات بهار و تابستان است. میتوانید چند روزی از هوای گرم تابستان فرار کنید و از هوای خنک و مطبوع این روستا استفاده نماید.
اگر به زیبایی های پاییز علاقه دارید میتوانید از خلوتی این فصل استفاده کرده و به روستا سفر کنید.
معرفی روستای قلات
روستای قلات به دو بخش بافت قدیم و بافت جدید تقسیم میشود.
بافت جدید روستان با خانه هایی پلکانی یک یا دو طبقه با سقفی مسطح مشخص می شود. بعد از ورود به روستا و عبور از بافت جدید و خیابان قزل ارسلان به بافت قدیمی روستا می رسید.
ورودی بافت قدیمی با معبری پهن و سنگ فرش شده ، گردشگران را به سمت بقایای باز مانده از معماری منحصر به فرد گذشته این روستان هدایت میکند.
در معماری بافت قدیم روستا از سنگ ، سیمان ، آهن و آجر در چند طبقه استفاده شده است.
سبک معماری روستای قلات ، آب و هوای خنک به خصوص در فصل تابستان و کوچه های پر پیچ و خم و جویبارهای زلال و باغ های سرسبزش باعث شده تبدیل به یکی از بهترین جاذبه های طبیعت گردی اطراف شیراز شود.
در اطراف این روستا گیاهان دارویی از جمله بومادران ، ختمی ، پرسیاوشان ، ریواس ، کنگر ، آویشن کوهی ، پونه وحشی ، مرزه، بادام کوهی یا بارشیک ، كاكوتی ، گل گاوزبان و جاشیر می‌رویند که رنگ و بویی خاص به این منطقه می بخشند.
فرهنگ مردم روستای قلات
گویش مردم رویتای قلات بازمانده فارسی میانه جنوب غربی است که به آن نیمه لری یا پارسینگ گفته می شود. زبانی که در دوره ساسانی گویش مردم فارس بوده است.
سبک زندگی مردم قلات ، نیمه سنتی است و شغل اغلب آنها کشاورزی ، دامداری ، باغداری و گیوه بافی است. قلات یک یاز مراکز تولید گیوه استان فارس محسوب می شود.
گیوه ها کفش هایی هستند که با مواد طبیعی ساخته می شوند و مقاومت بسیار بالایی در برابر تغییرات آب و هوا دارند و از قدیم در مناطق کوهستانی مورد استفاده قرار می گیرند ، یکی از مزیت های گیوه این است که هر چه کهنه تر شود ، نرم تر و راحت تر می شود.
لباس سنتی مردم روستا ، لباسهای قشقایی است که برای مراسم و جشن ها از آن استفاده می کنند و با سازهای محلی از جمله ضرب ، ویلون ، دهل و سرنا موسیقی می نوازند.
در مراسم عروسی نوعی آواز به نام واشنگ میخوانند . واشنگ هم آوایی زیبا و دلنشین زنان روستا است که مراسم عروسی این روستا را بی نظیر می کند.
چوب بازی یا ترکه بازی یکی از بازیهای سنتی است که هنوز هم در این روستا رایج است.
مناطق دیدنی روستای قلات
بناهای تاریخی قدیمی و ارزشمندی در این روستا قرار گرفته اند که متاسفانه به دلیل بیتوجهی به این آثار تاریخی در آستانه تخریب قرار گرفته اند.
برخی از جاذبه های گردشگری روستای قلات عبارتند از :
مسجد بافت قدیم که 250 سال قدمت دارد ، مسجد تک مناره ، امام زاده آقا پینو ، بازار قدیمی سنگ فرش شده ، گورستان قلات با حکاکی های قدیمی، آسیاب آبی و غرفه صنایع دستی.
قلعه قزل ارسلان
قلعه قلات شیراز که به نام قلعه قزل ارسلان شناخته می شود در بالای کوه قلات قرار دارد و متعلق به اتابکان فارس بوده است. برج و باروهای قلعه قزل ارسلان در دوره سلجوقیان بازسازی شده است.
در منابع تاریخی در مورد این قلعه گفته شده است که بنای باقی مانده از گچ وساروج این قلعه به دوره هخامنشیان و اسکانیان برمیگردد ولی از آنجا که برج و باروی آن برای استفاده مجدد در دوره سلجوقیان بازسازی شده است به قلعه قزل ارسلان معروف شده است.
کلیسای قلات
بین جنگ جهانی اول و دوم در دوران پهلوی اول ، کلیسای قلات برای مسیحیان ساکن روستا توسط مبلغین مذهبی ساخته شد. ساختمان سنگی این کلیسای قدیمی در یکی از کوچه های روستا در میان درختان سر به فلک کشیده قرار گرفته است.
این کلیسا ک به نام کلیسای تجلیل مسیح شناخته می شود در 2 آبان 1382 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موزه مردم شناسی قلات
یکی از خانه های بسیار قدیمی قلات به موزه مردم شناسی منطقه اختصاص پیدا کرده است . این خانه چهار اتاق تو در تو با فضایی نیمه تاریک دارد که در آن میتوانید اشیا تاریخی از جمله دوربین قدیمی ، رادیوهای قدیمی ، سکه ها و اسکناس های قدیمی ، ابزار گیوه دوزی و غیره را مشاهده کنید.
در این موزه سازهایی قرار گرفته است که میتوانید آنها را بنوازید.
آبشارهای قلات
در کوهپایه های کوه سرخ و در حاشیه روستای قلات ، سه آبشار زیبا قرارگرفته اند .
کوچکترین آبشار در فاصله کمتر از 2 کیلومتری بافت قدیمی قلات واقع شده است.
تفرجگاه های روستای قلات
تفرجگاه شب شتری که در کنار رودخانه شب شتری قرار گرفته است. پارک و تنگه شب شتری حدود 2.5 کیلومتر با بافت قدیم روستا فاصله دارد. بعد از عبور از تفریحگاه به سمت ارتفاعات کوه قلات و تنگه ای با شیب ملایم می روید و از کنار رودخانه چشمه انجیری عبور میکنید. پاچنار هم منطقه است که چهار درخت چنار در آن قرار گرفته اند و اهالی روستا در روز تاسوعا و عاشورا در کنار آن آتش روشن می کنند.
سوغات روستای قلات
شما میتوانید محصولات باغ های روستای قلات را به عنوان سوغات سفر خریداری کنید از جمله :
گردو ، بادام ، انگور ، انجیر ، انار ، زردآلو ، آلو ، گوجه سبز ، شیره انگور ، رب انار و آبغوره .
صنایع دستی منطقه که میتوانید به عنوان سوغاتی خریداری کنید عبارتند از:
گیوه ، سبد دستباف ، گره ( ظرف بافته شده ) دولک ، مشک ( برای خنک نگه داشتن آب ) و وسایل چوبی .
امکانات رفاهی روستای قلات
از آنجا که این روستا مقصد بسیاری از تورهای طبیعت گردی منطقه است امکانات رفاهی نسبتا مناسبی دارد از جمله :
کافه
رستوران
فست فود
سفره خانه
نانوایی
درمانگاه
فروشگاه
پارکینگ
هتل
اقامتگاه بوم گردی متعدد
سوئیت
باغ ویلا
خانه اجاره ای
اگر میخواهید به این روستا سفر کنید توصیه می کنیم حداقل یک شب را در روستا بگذرانید تا بتوانید از تمام دیدنی های روستا استفاده کنید.
شما میتوانید در این روستا از خوراکی های محلی از جمله ، بستنی سنتی که با شیر محلی تهیه شده ، کشک پیاز ، کشک گردو ، عدسی ، کله پاچه گوسفندان روستا ، آش رشته و غیره استفاده نمایید.
