استان گیلان تکه‌ای از بهشت در شمال کشور است و جای‌جای آن، پر از جاذبه‌های طبیعی حیرت‌انگیزی است که هر سال، گردشگران ایرانی و خارجی بسیاری را به‌سمت خود می‌کشاند. روستای سقالکسار و سد خاکی مشهور آن، یکی از دیدنیهای رشت است که بهتر است در سفر به این شهر، تماشای آن را از دست ندهید.
روستای سقالکسار در فاصله بسیار کوتاهی از رشت، مکانی بی‌نظیر با امکانات مناسب است. دریاچه سقالکسار، پاک‌ترین دریاچه گیلان، شاید برای شما بسیار آشنا باشد؛ بله درست حدس زدید، این دریاچه لوکیشن فیلم ماهی و گربه است. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را به سفری به میان این دریاچه نیلگون ببریم که آیینه‌ای شفاف از زیبایی‌های اطراف است و انعکاس درختان انبوه در آن، آرامش و سکونی عجیب را به گردشگران هدیه می‌کند؛ چشم‌اندازی که نمی‌توان از آن چشم برداشت.
سقالکسار کجاست؟
روستای سقالکسار از توابع بخش مرکزی شهرستان رشت در استان گیلان است که در دهستان لاکان در ۱۶ کیلومتری جنوب شهر رشت (حدود نیم‌ساعت از مرکز شهر) و در جاده جیرده قرار دارد. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ در این روستا که با نام «سالکه سار» نیز شناخته می‌شود، ۶۸۹ نفر زندگی می‌کنند. روستای سقالکسار در ارتفاع ۵۰ متری از سطح دریا واقع شده است و آب‌وهوایی معتدل دارد. فاصله روستای سقالکسار تا تهران ۳۲۴ کیلومتر است و برای رسیدن به آن باید حدود چهار ساعت و نیم رانندگی کنید.
در اطراف مزار آقا سید شریف در نزدیکی شهرستان شفت، دریاچه‌های متعدد و جاذبه‌های طبیعی بسیاری وجود دارند که دارای طبیعت بکر و هیجان‌انگیزی هستند. سد خاکی سقالکسار، بزرگ‌ترین دریاچه این منطقه و دلیل شهرت این روستا است. مردم مهربان و خون‌گرم روستای سقالکسار اغلب به کشاورزی، دامپروری، زراعت برنج و پرورش ماهی مشغول هستند و شما به‌محض ورود به روستا با مزارع برنج و خوشه‌های طلایی رنگ و عطر دل‌انگیز شالی روبه‌رو می‌شوید.
- آدرس: استان گیلان، رشت، فلکه انتظام، ۱۰ کیلومتری جاده جیرده، بعد از بقعه آقاسید شریف، روستای سقالکسار
مسیرهای دسترسی به سقالکسار
برای دسترسی به روستای سقالکسار از تهران، از طریق آزادراه تهران - کرج، کرج - قزوین و قزوین - رشت به‌سمت شهر رشت حرکت کنید. بعد از گذر از عوارضی رشت و پلیس راه، نرسیده به رشت در تقاطع روگذر به‌سمت فومن بروید. حدود ۱۴ کیلومتر در جاده فومن رانندگی کنید تا به بقعه آقاسید شریف برسید. به‌سمت چپ بپیچید و وارد روستای سقالکسار شوید. مسیر را ادامه دهید و با توجه به تابلوهای راهنما خود را به سد خاکی سقالکسار برسانید.
برای دسترسی به روستای سقالکسار از رشت چند راه وجود دارد. شما می‌توانید خود را به میدان گاز برسانید و وارد جاده لاکان شوید. ۱۰ کیلومتر رانندگی کنید تا به انتهای جاده لاکان برسید. از آن نقطه وارد جاده فومن شوید و چهار کیلومتر رانندگی کنید تا به بقعه آقاسید شریف برسید. به‌سمت چپ بپیچید و وارد روستای سقالکسار شوید. یک مسیر دیگر از رشت از فلکه رازی آغاز می‌شود. از این فلکه وارد جاده شیون فومنی و سپس جاده جیرده شوید تا به سقالکسار برسید.
اگر نگران جاده‌های ناهموار و خاکی برای رسیدن به دریاچه هستید باید به شما بگوییم که اشتباه می‌کنید؛ زیرا جاده دسترسی به سد خاکی سقالکسار کاملا هموار و آسفالت است.
اگر قصد برپایی پیک نیک در اطراف دریاچه را دارید یا می‌خواهید با ماشین، دورتادور دریاچه را رانندگی کنید با ماشین وارد محوطه سد خاکی سقالکسار شوید؛ البته در این صورت باید هزینه ورودی (پنج هزار تومان در تابستان ۱۴۰۰) را پرداخت کنید. شما همچنین می‌توانید در روزهای شلوغ و تعطیلات ماشین خود را بیرون از سد خاکی در پارکینگ پارک کنید و پیاده وارد محوطه شوید؛ در این صورت نیازی به پرداخت ورودی نیست. در نظر داشته باشید که ورود به دریاچه تا ساعت هشت شب امکان‌پذیر است.
چرا روستای سقالکسار را روستای پاک می‌نامند؟
به‌دلیل توجه مردم بومی به نظافت دریاچه سقالکسار و محیط اطراف آن در این منطقه زباله‌ها به چشم نمی‌آیند. به همین دلیل لقب پاک‌ترین دریاچه گیلان را به سقالکسار اختصاص داده‌اند. البته یک رسم جالب نیز در این دریاچه وجود دارد. در زمان ورود به سد خاکی سقالکسار، یک کیسه زباله به شما داده می‌شود و اگر شما زباله‌های خود را در طبیعت رها نکنید و در هنگام بازگشت این کیسه زباله را به‌صورت پر به نگهبانی تحویل دهید، بیش از ۵۰ درصد مبلغ ورودی به شما بازگردانده می‌شود. این طرح توسط شورای اسلامی این روستا از سال ۱۳۹۰ اجرایی و سبب تشویق مردم شد تا زباله‌های خود را در این مکان پاک نریزند. متاسفانه شنیده‌ها حاکی از این است که این رسم در حال کم‌رنگ شدن است و طرفداران پیشین را ندارد.
جالب است بدانید که از این زباله‌ها در تهیه ورمی‌کمپوست استفاده می‌شود. ورمی‌کمپوست متشکل از ورمی (کرم خاکی) و کمپوست (کود آلی) است که از فعالیت کرم خاکی حاصل می‌شود.
چرا این روستا سقالکسار نام دارد؟
درباره وجه تسمیه سقالکسار چند نظریه وجود دارد؛ در نظریه اول گفته می‌شود که واژه سقالکسار از سه واژه سقا، لک و سار تشکیل شده است. سقا به‌معنای محل آبخوری و لک و سار نام دو پرنده زیبا است که دریاچه آن‌ها را سیراب می‌کند. پس این واژه به «محل آبخوری لک و سار» ترجمه می‌شود. به نظر می‌رسد که این وجه تسمیه اصلی سقالکسار باشد؛ زیرا در گذشته پرندگان بسیاری به نام سار (سیتی، لک‌لک و غیره) برای آب خوردن به این روستا مهاجرت می‌کردند؛ البته در آن زمان، سد خاکی وجود نداشت و آن‌ها از چشمه روستا آب می‌خوردند.
طبق نظریه دوم، سقالک معرب شده «سیالخ» به‌معنای خار سه پهلو است و سار، معنی سر را می‌دهد. به این ترتیب معنی سقالکسار، «سرِ خار سه پهلو» است. نظریه سوم نیز می‌گوید که سقالک به معنی تپه است و ترکیب آن با «ار» معنای بالای تپه را می‌دهد.
سد خاکی و دریاچه سقالکسار
در کنار روستای سقالکسار یک سد خاکی به همین نام وجود دارد که دریاچه‌ای بی‌نظیر و بی‌بدیل را در منطقه جنگلی و در احاطه انبوهی از درخت‌های سر به آسمان کشیده بلوط پدید آورده است. این دریاچه با مساحت ۱۵ هکتار، ۶۰۰ متر طول و ۵۰۰ متر عرض دارد و گردشگران را از دور و نزدیک به‌سمت خود می‌کشاند. ارتفاع دریاچه سقالکسار از سطح دریا ۶۴ متر است و آب آن از ریزش‌های جوی و چشمه‌ساران منطقه تامین می‌شود.
سد خاکی سقالکسار از ابتدا در این روستا وجود نداشت و بر اثر تلاش یکی از اهالی روستا به نام جعفر خوشحال احداث شد. آقای خوشحال که کشاورز بود در سال ۱۳۶۲ در این روستا به‌عنوان کشاورز نمونه انتخاب شد و برای دیدار از ریاست جمهوری به تهران رفت. مسئولان در تهران از وی خواستند که تقاضای خود را مطرح کند. او نیز به‌دلیل خشک‌سالی‌های آن سال‌ها از آن‌ها تقاضا کرد که یک سد خاکی در روستا احداث کنند تا مشکل آبیاری زمین‌های کشاورزی برنج و چای حل شود. به این ترتیب سد خاکی سقالکسار ساخته شد. تندیسی از این کشاورز جهت تشکر از زحمت‌های وی در ورودی سد خاکی بنا شده است.
دیدنیها و تفریحات دریاچه سقالکسار
پیاده روی دور دریاچه و در فضای جنگلی
یکی از بهترین تفریحات در دریاچه سقالکسار پیاده روی دور آن است. با قدم زدن در دورتادور دریاچه می‌توانید تمام زیبایی‌های این دریاچه را کشف کنید و در طول مسیر با سگ‌های مهربان همراه شوید. در حین راه رفتن دور دریاچه قطعا با حیوانات اهلی چون گاو و گوسفند که در حال چرا هستند نیز روبه‌رو خواهید شد. اگر در فصل تابستان و کم آبی دریاچه به این منطقه سفر کنید، تنه‌های بیرون زده از آب را در قسمت‌هایی از دریاچه خواهید دید که مناظر جالبی را خلق کرده‌اند.
قایق سواری
در دریاچه سقالکسار، امکان قایق سواری برای گردشگران و مسافران فراهم شده است. با سوار شدن بر قایق‌های پدالی و پارویی چشم‌اندازهای اطراف را تماشا کنید و خاطره‌ای فراموش‌نشدنی از سفر خود بسازید. هزینه قایق سواری در این دریاچه بسته به زمان سفر و قایق سواری از ۳۰ هزار تومان به بالا متغیر است.
پیک نیک و عکاسی
مکان‌های مناسبی در حاشیه دریاچه برای پیک نیک خانوادگی یا دوستانه وجود دارد. شما می‌توانید بساط پیک نیک را زیر سایه‌های درختان روی زمین‌های صاف و هموار یا در کنار دریاچه برپا کنید. یکی دیگر از فعالیت‌های محبوب که به‌هیچ‌وجه نباید از آن غافل شد، عکاسی از دریاچه، انعکاس تصویر درختان در آن و طبیعت سحرانگیز منطقه است.
شنا و ماهیگیری ممنوع
در نظر داشته باشید که شنا و ماهیگیری در دریاچه سقالکسار ممنوع هستند و اگر به‌دنبال این تفریحات هستید، بهتر است به مقصد دیگری فکر کنید.
امکانات دریاچه سقالکسار
در دریاچه سد خاکی سقالکسار، امکاناتی چون سرویس بهداشتی، نمازخانه، چایخانه‌های سیار، کافه رستوران با غذاهای محدود، امکانات قایق سواری، یک مغازه کوچک در ورودی دریاچه و محل پارک ماشین تعبیه شده‌اند.
کافه رستوران دریاچه سقالکسار با معماری سنتی، مکانی مناسب برای نوشیدن یک لیوان چای گیلانی یا غذاهای محلی و لذت بردن از منظره زیبای دریاچه و درختان اطراف آن است. در اطراف دریاچه، آلاچیق‌هایی با باربیکیو وجود دارند که شما می‌توانید از آن‌ها نیز استفاده کنید؛ البته برخی از این آلاچیق‌ها متعلق به کافه‌های دور دریاچه هستند و برای نشستن در آن‌ها باید هزینه پرداخت کنید؛ این کافه‌ها با سرو قلیان، چای، املت، بلال، باقالی، کباب و غیره از دیگر امکانات این سد خاکی هستند.
خانه پرماجرای میان دریاچه
در میان دریاچه سقالکسار، یک سازه غرق شده به چشم می‌خورد که داستان‌ها و روایت‌های زیادی درباره آن گفته می‌شود. برخی افراد محلی باور دارند که این سازه، یک خانه است که با بالا آمدن آب، نیمی از آن پنهان می‌شود و با پایین رفتن آب می‌توان آن را دید. برخی دیگر نیز این خانه را خانه سقالکسار می‌نامند و معتقد هستند این سازه قایقی به‌شکل خانه است که در میان آب لنگر اندخته است. البته باید بدانید که این خانه با سقف قرمز، جهت جذابیت بصری در این دریاچه ساخته شده است؛ پس اگر موفق به دیدن آن شدید، حتما از آن عکس بگیرید.
چه لوازمی را با خودمان به سقالکسار ببریم؟
در سفر به روستای سقالکسار، اگر قصد پیاده روی دور دریاچه را دارید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که کفشی راحت به پا داشته باشید. در ضمن، اگر به نیش حشرات حساسیت دارید، بهتر است از داروهایی که مانع گزش حشرات می‌شوند، استفاده کنید. به‌همراه داشتن داروهای پس از نیش حشرات و دیگر لوازم بهداشتی مورد نیاز خود را نیز فراموش نکنید.
ویلاها، هتل و بومگردی‌های سقالکسار از بالاترین میزان بهداشت برخوردار هستند؛ اما اگر حساس هستید، بهتر است که ملافه، روبالشی و پتوی خود را به‌همراه ببرید. اگر قصد پیک نیک یا شب مانی در طبیعت را دارید، نیز وسایل مورد نیاز خود را حتما در ماشین بگذارید.
بهترین زمان بازدید از سقالکسار کدام فصل است؟
روستای سقالکسار در تمام فصول سال، زیبا است؛ اما به گفته بسیاری از گردشگران، فصل بهار و پاییز، بهترین زمان سفر به این منطقه به شمار می‌آیند. فصل بهار در سقالکسار با تصویری از درختان تازه جوانه زده، باران‌های گاه و بیگاه و عطر و بوی تازگی همراه است؛ در حالی که پاییز با چهره‌ای هزار رنگ، زیباترین انعکاس طبیعت جنگل‌های اطراف را با رنگ‌های نارنجی، قرمز، سبز و زرد در دریاچه به نمایش می‌گذارد.
فصل تابستان در روستای سقالکسار و شمال کشور با آب و هوایی گرم و مرطوب همراه است؛ اما طبیعت در این زمان از سال در سبزترین حالت خود پدیدار می‌شود. هوا در فصل زمستان در سقالکسار سرد است؛ اما تماشای چهره برفی سقالکسار نیز لطف خودش را دارد و به شما پیشنهاد می‌کنیم که به‌هیچ‌وجه فرصت دیدن آن را در این زمان از سال از دست ندهید.
جاهای دیدنی اطراف سقالکسار
تالاب اژدراک
الاب اژدراک گیلان در نزدیکی دریاچه یا سد خاکی سقالکسار قرار دارد و به‌دلیل اینکه زیاد شناخته شده نیست، فضایی دنج و آرام را برای طبیعت‌گردی در اختیار شما می‌گذارد. برای رسیدن به این تالاب از مردم روستا کمک بگیرید. اگر در یک روز بارانی به‌سمت این تالاب می‌روید، حتما چکمه یا پوتین مناسب به‌همراه داشته باشید؛ زیرا اطراف تالاب، حسابی گلی می‌شود.
روستای نارنجکل
روستای نارنجکل در مسیر روستای سقالکسار قرار دارد. این روستای کوچک و کم جمعیت، مکانی فوق‌العاده برای تماشای طبیعت بکر و تجربه سکوت و آرامش است.
- فاصله از سقالکسار: چهار کیلومتر (۱۰ دقیقه)
- آدرس: استان گیلان، شهرستان رشت، دهستان لاکان
چشمه آب شور لاکان
چشمه آب شور لاکان در روستایی به نام «بالاشیخان» و در نزدیکی بقعه «آقا دانا پیر» در انتهای جاده رشت - لاکان قرار دارد. این چشمه خروشان در شرق روستا در دل جنگل‌های لاکان، دارای مقادیر بسیاری املاح نمک و گوگرد است و دیواره‌های آن با رسوب‌های آهکی پوشانده شده است. مردم روستا اعتقاد دارند که آب چشمه آب شور لاکان، شفابخش است و از آن برای درمان بیماری‌های پوستی استفاده می‌کنند.
مسیر دسترسی به چشمه آب شور لاکان کمی مشکل است و به همین دلیل، بسیاری از گردشگران به دیدن آن نمی‌روند؛ اما این چشمه، یکی از بکرترین دیدنیهای اطراف رشت است و بهتر است فرصت بازدید از آن را از دست ندهید. در مسیر رسیدن به این چشمه، در ابتدای جاده اصلی رشت- سراوان، تابلوی بقعه «آقا دانا پیر» و «روستای بالاشیخان» را می‌بینید. پس از رسیدن به روستا، بهتر است آدرس مسیر چشمه را از اهالی پرسید و با راهنمایی آن‌ها، راه خود را از میان جنگل پیدا کنید.
- آدرس: رشت، انتهای جاده رشت-لاکان، روستای بالاشیخان
