نشتی دریچه قلب یکی از مشکلات شایع قلبی است که در آن، دریچه‌های قلب به درستی بسته نمی‌شوند و خون به عقب برمی‌گردد. این وضعیت می‌تواند باعث علائمی مانند تنگی نفس، خستگی و تورم شود. در این مقاله از رشت گشت، به بررسی علل، علائم و روش‌های درمان این مشکل می‌پردازیم.
دریچه قلب نشتی‌دار چیست؟
نشتی دریچه قلب یک نوع شایع از بیماری دریچه قلب است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که یکی از چهار دریچه قلب به طور کامل بسته نمی‌شود. در نتیجه، مقداری خون در هر بار بسته شدن دریچه، به سمت عقب جریان می‌یابد.
شدت این وضعیت به میزان خون نشت کرده بستگی دارد. اگر مقدار نشت فقط جزئی باشد، احتمالاً علائمی نخواهید داشت و عملکرد قلب نیز دچار مشکل نمی‌شود. اما نشت متوسط تا شدید ممکن است علائم ایجاد کند و یا به درمان نیاز داشته باشد تا از آسیب به قلب جلوگیری شود.
دریچه‌های قلب به‌مانند درهایی هستند که جریان خون را در قلب مدیریت می‌کنند. این دریچه‌ها یک‌طرفه هستند، به این معنا که خون را در مسیر صحیح جریان می‌دهند و از برگشت آن جلوگیری می‌کنند. اما نقص‌های مادرزادی قلب (تغییرات ساختاری دریچه‌ها که از بدو تولد وجود دارند) یا مشکلاتی که در طول زندگی ایجاد می‌شوند، می‌توانند به دریچه‌ها آسیب بزنند. این آسیب ممکن است باعث نشتی یا سایر اشکال بیماری دریچه قلب شود.
نام‌های دیگر برای نشتی دریچه قلب:
• نارسایی دریچه قلب
• ناکارآمدی دریچه قلب
• بازگشت خون از دریچه قلب
انواع نشتی دریچه‌های قلب
چهار نوع نارسایی دریچه قلب وجود دارد که بر اساس دریچه آسیب‌دیده نام‌گذاری می‌شوند:
• نارسایی دریچه میترال: این دریچه خون را از دهلیز چپ به بطن چپ می‌فرستد. در صورت نشتی، مقداری خون به دهلیز چپ بازمی‌گردد.
• نارسایی دریچه آئورت: این دریچه خون را از بطن چپ به آئورت می‌فرستد. در صورت نشتی، مقداری خون به بطن چپ بازمی‌گردد.
• نارسایی دریچه سه‌لتی: این دریچه خون را از دهلیز راست به بطن راست می‌فرستد. در صورت نشتی، مقداری خون به دهلیز راست بازمی‌گردد.
• نارسایی دریچه ریوی (پولمونیک): این دریچه خون را از بطن راست به شریان ریوی می‌فرستد. در صورت نشتی، مقداری خون به بطن راست بازمی‌گردد.
علائم نشتی دریچه قلب
نشتی جزئی یا خفیف دریچه ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اما موارد متوسط تا شدید می‌توانند علائم زیر را ایجاد کنند:
• درد یا فشار در قفسه سینه
• سرفه
• خستگی یا ضعف
• تپش قلب
• تنگی نفس در حین فعالیت بدنی
• تورم (ادم) در پاها و مچ‌ها
دلایل نشتی دریچه قلب
دلایل متعددی برای نارسایی دریچه قلب وجود دارد، از جمله:
• فرسایش بافت دریچه (دژنراسیون میکسوماتوز) که اغلب ناشی از افزایش سن است.
• بیماری‌های عضله قلب (کاردیومیوپاتی)
• بیماری مادرزادی قلب
• عفونت دریچه قلب (اندوکاردیت)
• آسیب قلبی ناشی از حمله قلبی قبلی
• تومورهای قلبی
• بیماری روماتیسمی قلب
• آنوریسم آئورت توراسیک
عوارض ناشی از نشتی دریچه قلب
نشتی دریچه قلب می‌تواند باعث کاهش کارایی قلب شود. از آنجایی که مقداری از خون به مسیر اشتباه جریان می‌یابد، قلب باید برای حفظ جریان خون مناسب بیشتر کار کند. این فشار اضافی می‌تواند منجر به عوارضی مانند:
• فیبریلاسیون دهلیزی
• بزرگ شدن قلب (کاردیومگالی)
• نارسایی قلبی
• فشار خون ریوی
• ایست قلبی ناگهانی
آیا نشتی دریچه قلب جدی است؟
شدت نارسایی دریچه قلب از خفیف تا شدید متغیر است. پزشکان برای تعیین شدت وضعیت به موارد زیر توجه می‌کنند:
• علائم شما
• وضعیت ساختاری دریچه
• جریان خون از طریق دریچه
• تأثیر نشتی دریچه بر عملکرد قلب و جریان خون در بدن
نارسایی دریچه قلب می‌تواند مشکل جدی باشد اگر مانع عملکرد صحیح قلب شود. وظیفه اصلی قلب، پمپاژ خون غنی از اکسیژن به تمام اندام‌ها و بافت‌های بدن است. بیماری دریچه قلب که این فرآیند را مختل کند، نیاز به تشخیص و درمان دارد.
چگونه نشتی دریچه قلب تشخیص داده می‌شود؟
پزشک شما ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. در طول معاینه، پزشک موارد زیر را انجام می‌دهد:
• از شما در مورد علائم و تاریخچه پزشکی‌تان سؤال می‌کند.
• علائم حیاتی شما را بررسی می‌کند.
• قسمت‌های مختلف بدن شما، مانند پاها یا شکم، را لمس می‌کند تا علائم ورم را بررسی کند.
• از گوشی پزشکی برای گوش دادن به قلب شما استفاده می‌کند. آن‌ها به دنبال هر گونه صدای غیرطبیعی قلب (مرمر) می‌گردند که ممکن است نشان‌دهنده بیماری دریچه قلب باشد.
آزمایش‌هایی که نشتی دریچه قلب را تشخیص می‌دهند
پزشکان معمولاً از اکوکاردیوگرام (اکو) برای تشخیص نشتی دریچه قلب استفاده می‌کنند. اکو از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تهیه تصاویر از داخل قلب استفاده می‌کند. آزمایشات دیگری که ممکن است نیاز داشته باشید شامل موارد زیر است:
• آزمایش خون
• کاتتریزاسیون قلبی
• رادیوگرافی قفسه سینه
• الکتروکاردیوگرام (EKG)
• MRI قلب
درمان نشتی دریچه قلب چیست؟
گزینه‌های درمانی برای نارسایی دریچه قلب شامل موارد زیر است:
• داروهایی برای تسکین علائم (مانند تجمع مایع) و پیشگیری یا مدیریت عوارض.
• جراحی دریچه قلب برای ترمیم یا تعویض دریچه آسیب‌دیده. در برخی موارد، جراحان می‌توانند از روش‌های کم‌تهاجمی (با برش‌های کوچکتر) استفاده کنند.
• روش‌های مبتنی بر کاتتر برای تعویض دریچه.
پزشکان درمان را بر اساس نیازهای فردی شما تنظیم می‌کنند که شامل:
• شدت بیماری دریچه شما و دریچه‌ای که تحت تأثیر قرار گرفته است.
• سایر مشکلات قلبی که نیاز به درمان دارند.
• سن شما
• وضعیت کلی سلامت شما
آیا به درمان برای نشتی دریچه قلب نیاز دارم؟
برخی از موارد ممکن است نیاز به درمان فوری نداشته باشند. پزشک شما ممکن است فقط وضعیت شما را در طول زمان زیر نظر بگیرد. درمان ممکن است در صورتی ضروری باشد که نشت دریچه:
• توانایی شما برای داشتن یک زندگی شاد و مولد را تحت تأثیر قرار دهد.
• علائم ایجاد کند.
• فشار زیادی به قلب شما وارد کند.
• تهدیدی برای کاهش طول عمر شما باشد.
پزشک شما مزایا و خطرات گزینه‌های درمانی موجود را توضیح داده و به شما کمک می‌کند تا تصمیم آگاهانه‌ای بگیرید.
آیا می‌توانم از نشتی دریچه قلب جلوگیری کنم؟
ممکن است نتوانید از نشتی دریچه قلب جلوگیری کنید. اما کارهایی وجود دارند که می‌توانید برای حفظ سلامت دریچه‌ها و قلب خود انجام دهید:
• از سیگار کشیدن و استفاده از محصولات توتون و تنباکو خودداری کنید. اگر نیاز دارید، با پزشک خود در مورد استراتژی‌های ترک سیگار صحبت کنید.
• به طور منظم ورزش کنید. به آرامی شروع کنید و به حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط (مثل پیاده‌روی) در هفته برسید.
• از یک رژیم غذایی سالم برای قلب پیروی کنید که در آن میزان سدیم، قند و چربی‌های اشباع کم باشد.
• وزنی که برای شما سالم است را حفظ کنید. از پزشک خود بخواهید که آن را تعیین کند.
• در صورت ابتلا به عفونت‌هایی مانند گلودرد استرپتوکوکی، فوراً به پزشک مراجعه کنید. پزشک آنتی‌بیوتیک‌هایی تجویز می‌کند تا عفونت را از بین ببرد و از بروز عوارضی مانند آسیب به قلب جلوگیری کند.
• همچنین مهم است که مشاوره‌ای مطابق با تاریخچه پزشکی و نیازهای منحصر به فرد خود دریافت کنید. با پزشک خود در مورد تغییرات در سبک زندگی که باید انجام دهید صحبت کنید.
پیش‌آگهی زندگی فردی که نشتی دریچه قلب دارد چیست؟
انتظار زندگی شما بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله:
• دریچه‌ای که تحت تأثیر قرار گرفته است.
• شدت وضعیت شما.
• سرعت دریافت درمان.
• نوع درمانی که دریافت می‌کنید و چقدر برای شما مؤثر است.
• سایر شرایط پزشکی که دارید.
• سن شما.
پزشک شما بهترین فرد برای پرسیدن پیش‌آگهی یا آنچه که در پیش دارید است. او شما و تاریخچه پزشکی شما را بهتر از هر کسی می‌شناسد. به یاد داشته باشید که هر فرد منحصر به فرد است و آمارهایی که پیدا می‌کنید یا داستان‌هایی که از دیگران می‌شنوید لزوماً برای شما درست نخواهد بود. این امکان وجود دارد که پس از تشخیص نشتی دریچه قلب، زندگی طولانی و سالمی داشته باشید. کلید آن این است که با پزشک خود همکاری کنید تا درمان دریافت کنید و وضعیت خود را به طور بلندمدت مدیریت کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
هر ساله به پزشک خود مراجعه کرده و به تمام نوبت‌های پیگیری خود بروید. پزشک شما برنامه زمان‌بندی معاینات را به شما خواهد داد. این دیدارها به پزشک شما این امکان را می‌دهند که وضعیت شما را زیر نظر گرفته و در زمان مناسب درمان را ارائه دهد. در صورت بروز موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
• علائم جدید.
• علائمی که بدتر شده‌اند.
• عوارض جانبی داروها.
• سؤالات یا نگرانی‌های شما در مورد وضعیت یا برنامه درمانی.
سوالات متداول درباره نشتی دریچه قلب
1. چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنم؟
اگر علائم حمله قلبی یا سکته مغزی را دارید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید. این شرایط تهدید‌کننده زندگی هستند که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند.
2. نشتی دریچه قلب چقدر شایع است؟
نارسایی دریچه قلب در سراسر جهان بسیار شایع است. در ایالات متحده، نارسایی دریچه میترال شایع‌ترین نوع بیماری دریچه قلب محسوب می‌شود.
3. آیا نشتی دریچه قلب خطرناک است؟
خطر این بیماری به شدت نشتی و تأثیر آن بر عملکرد قلب بستگی دارد. در موارد خفیف، ممکن است مشکلی ایجاد نکند، اما در نشتی‌های شدید، می‌تواند به نارسایی قلب، آریتمی یا مشکلات جدی دیگر منجر شود.
4. نشتی کدام دریچه قلب شایع‌تر است؟
نشتی دریچه میترال و آئورت شایع‌ترین انواع نشتی دریچه قلب هستند. دریچه میترال خون را بین دهلیز و بطن چپ جابجا می‌کند و دریچه آئورت خون را از قلب به بدن می‌فرستد.
5. آیا نشتی دریچه قلب ارثی است؟
برخی از مشکلات قلبی، مانند ناهنجاری‌های مادرزادی، می‌توانند به صورت ارثی منتقل شوند. با این حال، بسیاری از موارد نشتی دریچه قلب به عوامل غیرارثی مانند افزایش سن، بیماری‌های التهابی، یا فشار خون بالا مربوط هستند.
6. آیا استرس می‌تواند نشتی دریچه قلب را تشدید کند؟
استرس می‌تواند علائم قلبی مانند تپش قلب یا تنگی نفس را تشدید کند، اما به تنهایی عامل اصلی نشتی دریچه قلب نیست. کنترل استرس برای سلامت کلی قلب مفید است.
یادداشت آخر
فهمیدن اینکه شما نشتی دریچه قلب دارید ممکن است سوالات زیادی در ذهن شما ایجاد کند. اگر پزشک شما دریچه نشتی را در یک آزمایش روتین تصویربرداری پیدا کرده است، ممکن است شگفت‌زده یا گیج شده باشید. بسیاری از افراد از اینکه نارسایی دریچه دارند بی‌خبرند زیرا هیچ علائمی ندارند یا در کارهای روزمره خود مشکلی ندارند. برخی دیگر ممکن است علائمی داشته باشند که آن‌ها را وادار به صحبت با پزشک خود کرده است.
بدون توجه به اینکه چگونه به این تشخیص رسیده‌اید، اکنون زمان آن است که بیشتر در مورد وضعیت خود و نحوه مدیریت آن بیاموزید. نشت ممکن است آنقدر کم باشد که نیازی به درمان نداشته باشید. یا ممکن است شما نیاز به درمان در آینده نزدیک داشته باشید. پزشک شما در این راه همراه شماست تا به سؤالات شما پاسخ دهد و شما را در مسیر درمانی راحت کند.
